Longlist, Opsporend

Op deze gele glyfosaatkaart zie je waar boeren het omstreden landbouwgif spuiten

Follow the Money
Jan Daalder en Collin van Rooij
Redactie

Elk voorjaar kleuren Nederlandse akkers geel door de omstreden onkruidverdelger glyfosaat. Over hoeveel er van het middel wordt gebruikt en waar precies, is weinig bekend. Follow the Money bracht aan de hand van satellietbeelden de gele akkers in kaart.

Glyfosaat is schadelijk voor de biodiversiteit en mogelijk ook voor mensen. Momenteel wordt onderzoek gedaan naar de relatie tussen glyfosaat en ziektes als kanker en Parkinson. Follow the Money (FTM) heeft samen met zeven regionale media-partners het gebruik van glyfosaat letterlijk in kaart gebracht.
Akkers die met glyfosaat worden bespoten krijgen een typische gele kleur. FTM gebruikte satellietfoto’s en bouwde een algoritme waarmee deze vergeling van akkers kan worden gedetecteerd. Om uit te sluiten dat gewassen geel werden door droogte, hebben de onderzoeksjournalisten gebruik gemaakt van twee wetenschappelijke studies waarin vergeling door glyfosaat is onderzocht.
De glyfosaatkaart is gecombineerd met kaarten van grondwaterbeschermingsgebieden, natuurgebieden, kaarten met beschermde wateren en met de locaties van alle basisscholen en zo’n dertigduizend speeltuinen in Nederland. Daaruit blijkt dat boeren jaarlijks zo’n 42.000 hectare grond met glyfosaat of vergelijkbare onkruidverdelgers bespuiten. Dat is een gebied ter grootte van vijf keer Terschelling. Glyfosaat wordt ook gebruikt in 108 grondwaterbeschermingsgebieden en in de buurt van 96 beschermde Natura 2000-gebieden en 176 basisscholen. 700 duizend Nederlanders wonen binnen 250 meter van een bespoten akker.
Voor dit onderzoek heeft Follow the Money gebruikgemaakt van verschillende datasets, onder andere van geteelde gewassen, satellietdata van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA en verschillende ruimtelijke datasets.

Gerelateerde artikelen

Hoe kan het dat glyfosaat, ondanks zorgen bij wetenschappers over de mogelijke gezondheidsrisico’s, toch weer werd toegelaten?
Veel boeren zeggen niet zonder glyfosaat te kunnen. Het bestrijdingsmiddel is zeer effectief en daarom ook de meest gebruikte onkruidverdelger ter wereld. Maar hoe veilig is glyfosaat? Wetenschappers die in opdracht van de Wereldgezondheidsorganisatie het bestrijdingsmiddel onderzochten, concludeerden dat het waarschijnlijk kankerverwekkend voor mensen is. Toch is het gebruik onlangs weer voor tien jaar toegestaan door de Europese en nationale pesticideautoriteiten.

Huisartsenketen Co-Med wilde zoveel mogelijk omzet genereren en nieuwe praktijken verwerven. De zorg voor patiënten was van ondergeschikt belang. Uit dit onderzoek van NRC blijkt onder meer dat zorgdeclaraties werden opgehoogd, medewerkers onder druk gezet, winstcijfers opgeblazen, en contracten met terugwerkende kracht werden aangepast. De bedrijfstop gebruikte premiegeld – bedoeld voor patiëntenzorg – voor excessieve privé-uitgaven en kocht er nieuwe praktijken van. Dat bleek een piramidespel: de gegarandeerde inkomstenstroom van nieuwe huisartsenpraktijken was nodig om verder te groeien

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk