Wil je subsidie voor je onderzoeksartikel, longread of boek dan kun je als journalist terecht bij het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (Fonds BJP). Nu maken vooral oudere journalisten in de leeftijd van 45 tot 50 jaar er gebruik van. Zonde, want het Fonds BJP heeft ook de jongere generatie veel te bieden. Verslag van het eerste VVOJ Jongerencafe, dat 9 oktober in Amsterdam werd gehouden.
Verslag: Ruby van der Meijden
De Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) organiseerde afgelopen woensdag de allereerste VVOJ-Jongeren caféavond met als thema: ‘Hoe financieer ik mijn onderzoeksverhaal?’ De presentatie was in handen van Jildou van Opzeeland. Van het Fonds BJP was Geke van der Wal aanwezig. “Gewoon indienen, die subsidieaanvraag”, stelt Van der Wal. “Er is geld genoeg voor iedereen.”
Het Fond BJP krijgt tot en met 2016 maar liefst 370.000 euro per jaar van het Ministerie van OCW. Toch zijn het vooral oudere journalisten die gebruik maken van deze gelden. “Hier is wel een verklaring voor”, legt Van der Wal uit. “De meeste boekenschrijvers zijn ervaren journalisten met veel kennis op een bepaald vakgebied.”
Toch zonde dat de jonge generatie achterblijft. Vooral omdat het Fonds veel meer subsidieert dan voorheen. Een kans voor freelancers die willen doorbreken met bijvoorbeeld een goed onderzoeksverhaal. “Voor de crisis zeiden we sneller ‘dat artikel van die freelancer kan de krant toch zelf wel betalen?’, maar nu bieden we meer de helpende hand.” Het Fonds steunt media die te maken hebben met krimpende redactiebudgetten. “Door onze steun hoeft de krant maar de helft te financieren van freelanceverhalen.”
Wat is het Fonds Bijzondere Journalistieke (Fonds BJP) Projecten?
Het Fonds BJP bestaat sinds 1990. Doelstelling is het verlenen van financiele steun aan journalistieke projecten in boekvorm of artikelen voor krant, weekblad of tijdschrift. Ook verleent het steun aan onderzoeksjournalistiek, bijzondere reportages of achtergrondartikelen. Ook startsubsidies of vooronderzoekssubsidies zijn mogelijk. Zo’n vijftig projecten per jaar worden gesubsidieerd. Naast reguliere subsidies verlenen doet het Fonds nog meer. Zo reikt het jaarlijks de prijs uit voor het beste Nederlandstalige journalistiek boek, de M.j. Brusseprijs. Meer weten over wat het Fonds doet? Neem een kijkje op de website.
Nieuwe vormen van journalistiek
En voor internetjournalisten die dit nu lezen en denken: “Ja, maar print is toch niet meer van deze tijd?” Het Fonds staat ook voor nieuwe vormen van online journalistiek. Zo subsidieerde het de eerste longread van uitgeverij Fosfor. De tweede aanvraag ligt al klaar.
Van der Wal: “Een longread is een tussenvorm tussen een artikel en een boek. Na twee uur lezen, weet je veel van een onderwerp af.” Ook subsidieert Het Fonds goed onderbouwde achtergrondartikelen van websites. “Als er er tenminste een hoofdredacteur tussen jou en je onderzoek zit.”
Media die gebruik maken van het Fonds
Het net gelanceerde De Correspondent klopte kortgeleden voor het eerst aan bij het Fonds. “Voor nieuwe initatieven staan we altijd open. Spannend om te zien hoe zoiets gaat lopen”, zegt Van der Wal. Waar de subsidie precies voor is bedoeld, mag ze niet zeggen. Wel meldt ze dat het geld niet naar vaste redacteuren gaat, maar voor freelancers bestemd is. Is het niet risicovol om subsidie te verlenen aan een nieuw project? “Dat risico nemen we voor lief. Je weet van te voren nooit zeker of de subsidie daadwerkelijk het beoogste resultaat oplevert.”
Het Fonds BJP de meeste aanvragen binnen van tijdschrift De Groene Amsterdammer. “Soms zeggen we gekscherend tegen elkaar: ‘Alweer een aanvraag van De Groene? Is dat wel goed voor ons imago? Maar tegelijkertijd weten we dat dat onbelangrijk is. Het is gewoon fantastisch dat het blad zich zo veel bezighoudt met onderzoek. Dat komt echt door de Masterclasses die ze aanbieden.”
1750 euro per maand
Wat iedereen zich natuurlijk afvraagt: hoeveel geld krijg je dan precies? “Per maand krijg je van ons 1750 euro.” Een artikel moet toch wel binnen een paar maanden af zijn. Een boek binnen een halfjaar.
Freelancer Franka Hummels schreef een boek over de Tsjernobyl-ramp. Zij kreeg van het Fonds hiervoor 15.000 euro aan subsidie. Dit bedrag lag iets hoger dan normaal. Hield ze daar nog een leuk extraatje aan over? “Nee. Van een boek schrijven word je niet rijk”, lacht Hummels. Wel kon ze regelmatig presentaties over haar boek geven, wat haar zo’n 500 euro per keer opleverde.
Die 15.000 euro voor het onderzoek had ze overigens zelf wel op haar rekening staan. “Maar daar kom ik niet aan. Alleen in geval van arbeidsongeschiktheid. Daarom vroeg ik subsidie aan.”
Roos Menkhorst, freelancer schreef samen met collega Bram Logger, een onderzoeksartikel over de werkwijze van GreenPeace voor De Groene Amsterdammer. Totale kosten onderzoek: 10.000 euro. Totale tijd kwijt aan onderzoek: acht tot negen maanden. 3750 euro kreeg ze aan subsidie van het Fonds. Dit bedrag gebruikte ze ‘puur om van te kunnen leven’. De andere helft kreeg ze van De Groene. Een eis dat de afnemer de helft meebetaalt is overigens een vereiste als je een idee indient bij het Fonds.
Hoe dien je een aanvraag in?
Een aanvraag voor subsidie doen bij het Fonds doe je zo volgens Van der Wal:
- 1. Raadpleeg eerst de voorwaarden waaraan je aanvraag moet voldoen opde website van het Fonds. Voor de helft gesubsidieerd worden dóór je onderwerp is echt een no-go. Neem een artikel over de Bioindustrie waar WakkerDier aan zou meebetalen. “Onafhankelijk zijn van je onderwerp is een van de belangrijkste peilers van de journalistiek.”
- 2. Misschien een open deur, maar kom met een goed idee. Van der Wal: “Een idee moet meeslepend en spannend zijn. Ook moet het vraagstuk dat je wilt onderzoeken urgentie hebben en passen bij de actualiteit. Men moet denken: ‘Dit artikel of dit boek moet ik lezen. Het moet gaan over een belangrijke ontwikkeling. Dus geen ‘ver van ons bed-show’ zijn.”
- 3. Dien vervolgens je projectvoorstel in, per mail of per post. “Een A4-tje met werkplan is voldoende”. Stuur ook een tijdschema mee. En (helaas) hoort een begroting maken er ook bij.
- 4. Belangrijk is ook de intentieverklaring van een uitgeverij of redactie. ”Wij willen zeker zijn dat het artikel ook echt geplaatst wordt.” Ondanks goede bedoelingen en motivatie kan het natuurlijk voorkomen dat je subsidie krijgt voor iets dat mislukt. Wat dan? “Dan willen wij een verklaring van je activiteiten. Soms moet je een gedeelte terugbetalen. 1/3 van het geld houden wij sowieso altijd achter.” Na het indienen van een idee krijg je gemiddeld na twee weken uitsluitsel van het Fonds.
Bezint eer gij begint
Freelancers Hummels en Menkhorst hebben ervaring met onderzoeken. Wat voor tips kunnen zij beginnende onderzoekers geven? Menkhorst zegt: “Bedenk iets waar je zin in hebt. Onderzoeken is zeker niet makkelijk en soms best frustrerend. Je moet een gigantische hoeveelheid interviews en informatie sorteren. Onderzoeken kost energie, tijd en geld. Je moet het willen. Wel leer je iedere keer weer meer en gaat het makkelijker. Je moet het gewoon proberen.”
Hummels geeft ook toe dat onderzoek doen hard werken is. “Daarom moet je enthousiast zijn en er plezier in hebben. En bovenal: geloof in wat je doet. Anders gelooft er ander er zeker niet in.”
Dit verslag verscheen ook bij De Nieuwe Reporter
