Arena-onderzoek toont aan: stemcomputer deugt niet of… fraude
De opmerkelijke verkiezingsuitslag op Compostella in Zeeland
Arena, weekblad voor Landerd, Herpen, Ravenstein en omliggende plaatsen (Noord-Brabant), publiceerde een serie artikelen over de mogelijke stembusfraude in het dorp Zeeland tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 7 maart 2006. Eigen onderzoek onder kiezers en aan het gebruikte type stemcomputer, leidde tot een reeks onthullingen over mogelijke malversaties, fraudegevoelige stemcomputers en wellicht zelfs ongeldige verkiezingen. Het werd de opmaat tot Kamervragen en extra veiligheidsmaatregelen van minister Nicolaï van Binnenlandse Zaken tegen stembusfraude. De rechter heeft het betreffende gemeenteraadslid, Guus te Meerman, vrijgesproken. Het hoger beroep moet nog voorkomen. De verhalen zijn gepubliceerd tussen 17 maart 2006 en 13 april 2007. Enkele kernfragmenten.
Arena, maart ’06 – april ’07
Door Sergio Boutkan en Arnold van der Heijden
17 MAART 2006
LANDERD – Daags na de gemeenteraadsverkiezingen wierp Arena nog eens een blik op de uitslagen in Landerd en constateerde dat er één, op z’n minst zeer opmerkelijk te noemen uitslag op papier stond. In het Zeelandse stemdistrict Compostella heeft de nummer drie op de lijst van Zeelands Welzijn een ongekend hoog aantal voorkeurstemmen. Guus te Meerman krijgt 181 van de 1067 uitgebrachte stemmen, bijna 17%. Het kan zijn dat de populariteit van Te Meerman de afgelopen vier jaar enorm is gegroeid (11 stemmen in 2002 op Compostella). (…) Arena ging op zoek naar de verklaring en constateert met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat de stemcomputer danig in de war moet zijn geweest. En zoniet… dan is er sprake van fraude.
(…) En burgemeester Doorn, als voorzitter van het hoofd stembureau, stelde vragen aan Te Meerman en polste de leden van het stembureau. Alle zes leden op Compostella tekenden een verklaring dat er geen onvolkomenheden hebben plaatsgevonden en dat er geen reden is om te twijfelen aan de uitslag op Compostella. (…)
In een verklaring schrijft NEDAP dat er geen afwijkingen of problemen met de computer zijn geconstateerd. (…)
In bepaalde kringen is gesuggereerd dat er sprake zou zijn van fraude. Immers: Guus te Meerman was zelf een van de zes leden van stembureau Compostella en is ook de hele dag aanwezig geweest. En ondanks dat Tonny van Boekel, een ander lid van de stemcommissie op Compostella, hem een paar keer gevraagd had om van wacht te wisselen, heeft Te Meerman de hele dag zelf achter de stemcomputer gezeten. (…)
Om uitsluitsel te krijgen over het kiesgedrag binnen Compostella deed Arena een groot onderzoek onder de 1591 stemgerechtigden binnen dit stemdistrict. (…)
Een Arena-team van zes personen belde binnen het stemdistrict Compostella naar het stemgedrag van in totaal 659 van de 1591 stemgerechtigden. 77 mensen wilden niet aan het onderzoek meewerken. (…) 134 mensen gaven aan niet gestemd te hebben. In totaal werkten dus 448 stemmers mee aan het onderzoek: 42% van het totaal aantal stemmers op Compostella. Van deze 448 stemmers gaf één kiezer aan op Guus te Meerman gestemd te hebben. Volgens de statistieken van de stemmachine zouden dat er 76 moeten zijn.
Guus te Meerman:‘Flink campagne gevoerd, maar dit kan ik niet verklaren.’ (…)
‘Ik had het zelf niet eens in de gaten. (…) Ik kan alleen zeggen: ik heb niks verkeerds gedaan. Ik wil niet in een verkeerd daglicht gezet worden. Dat zou ik mensen hoogst kwalijk nemen. Ik was het er helemaal mee eens dat de stemcomputer onderzocht werd, we moeten alles uitsluiten. (…)
‘Ik ben geen figuur die gaat rommelen met stemcomputers. Daarvoor zit ik niet in de raad. Ik zou niet eens weten hoe dat moet.’
Burgemeester Doorn erkent dat er wat commotie is geweest over de verkiezingsuitslag op Compostella. ‘We hebben gesproken met leden van het kiesdistrict. Niemand is wat opgevallen. Er is niets uitzonderlijks gebeurd. Volgens de fabrikant van de stemmachine zijn er geen ondeugdelijkheden geconstateerd. Voor ons is daarmee het hoofdstuk gesloten.’
Het Arena-onderzoek toont aan dat Guus te Meerman niet meer dan 3% van de stemmen kan hebben gehaald.
‘Dat is wonderlijk.’
Welke gevolgen heeft dat voor de uitslag en welke actie wordt ondernomen?
‘Ik wil me graag goed op de hoogte stellen van de cijfers van Arena. Aan de hand daarvan zullen we bekijken óf en welke stappen we moeten gaan zetten.’
24 MAART 2006
De vreemde gang van zaken op stembureau Compostella
‘Maar meneer Te Meerman, ik héb nog helemaal niet gestemd…’
LANDERD – (…) Mede naar aanleiding van het Arena-artikel van vorige week en na een oproep op kabelkrant Kubus stroomden bij Arena telefoontjes van mensen binnen die ‘vreemde’ zaken hadden geconstateerd (…). De opstelling van de tafels op Compostella wijkt af van andere stembureaus. De leden zitten met de rug naar de stemmachine en kunnen niet zien wat er achter hen gebeurt. Dat de tafel zo staat is op verzoek van Guus te Meerman (…). Guus te Meerman zit de hele dag achter de stemcomputer en laat zich ook niet afwisselen. Hij is erg behulpzaam bij stemmers om ze wegwijs te maken in het doolhof van namen en partijen. Vooral bewoners van het bejaardentehuis Compostella zelf hebben hulp nodig. (…)
Guus te Meerman staat bijna de hele dag en loopt regelmatig mee achter de stemmachine. Een van de leden van het bureau, Tonny van Boekel, wijst hem daar ook op. Later trekt hij zijn verklaring in, althans, tegenover Arena (…). Het proces-verbaal van het betreffende stembureau vult Van Boekel in en hij ondertekent voor akkoord, evenals de andere vijf leden van het stembureau. Frappant daarbij is dat Van Boekel twee keer aankruist dat er wél onvolkomenheden zijn gebeurd, maar niet invult welke dan. (…)
Reacties van Compostella-stemmers
‘Ik had nog geen knop ingedrukt en toch was ik klaar.’
LANDERD – Al tijdens het telefonisch onderzoek dat een team van Arena-medewerkers vorige week hield om de opvallende verkiezingsuitslag op Compostella te controleren, maakten stemmers melding van zaken die hen opgevallen waren op dinsdag 7 maart op het stembureau. (…) Veel mensen klagen over de opstelling van de tafel en de stemmachine. (…) De belangrijkste opmerkingen van stemmers gaan echter over handelingen aan de stemcomputer zelf.
Monique Bongers uit Zeeland stemt voor haarzelf en voor haar man Piet.
‘Ik had een volmacht voor mijn man en moest dus twee keer stemmen. Ik drukte op de kandidaat maar er verscheen niks op het scherm. Ik drukte nog een keer, maar er gebeurde niks. Guus te Meerman zei dat ik wel al gestemd had, maar ik heb de rode knop niet eens ingedrukt.’
(…) Een overgroot deel van deze reacties hebben als gemeenschappelijke factor: de naam van de kandidaat verschijnt, ook bij herhaaldelijk indrukken, niet op het scherm. Toch wordt er gezegd dat er gestemd is. (…)
Arena wilde dolgraag de Landerdse stemmachine op Compostella aan een eigen onderzoek onderwerpen. Aanvankelijk, anderhalve week geleden, leek dat geen probleem, maar nadat het justitieel onderzoek een feit bleek, was het over met de behulpzaamheid van de gemeente Landerd. (…) Tien bange gemeentes belde Arena voordat er een ambtenaar zei: ‘Natuurlijk, geen probleem (…)’
LANDERD – In de zoektocht naar een verklaring (…) zocht Arena afgelopen week contact met dé stemmachine-expert van Nederland, ingenieur Peter Knoppers van de Technische Universiteit in Delft. Knoppers doet al jaren onderzoek naar met name de technische kant van de stemcomputers van fabrikant NEDAP. (…) Knoppers vindt dat er ten onrechte een groot vertrouwen bestaat in stemmachines. ‘Stemcomputers zijn namelijk totaal niet controleerbaar. (…) Met een papieren stembiljet heb je tenminste altijd de mogelijkheid om het nog eens opnieuw te gaan tellen (…). Alleen NEDAP kent de broncode van de software. Dat maakt de controleerbaarheid, ook door de Nederlandse overheid, nog lastiger.’
Ondanks zijn scepsis over de (technische) betrouwbaarheid van stemmachines denkt Knoppers (…) niet dat er op Compostella sprake is van een technische storing (…) ‘Mede door de zeer ongebruikelijke indeling van stembureau Compostella en de vele getuigenverklaringen van stemmers, (…) acht ik de kans op fraude hier zeer reëel. Waarschijnlijk heeft degene achter de stemcomputer op Compostella de stemmachine in veel gevallen niet vrijgegeven, waardoor de stemmen van een groot aantal mensen niet zijn geregistreerd. Deze niet-geregistreerde stemmen kan hij dan op een later tijdstip op zichzelf hebben uitgebracht. (…)’
‘Nieuwe verkiezingen Landerd niet waarschijnlijk’
LANDERD – ‘Nieuwe verkiezingen in Landerd zijn niet waarschijnlijk.’ Dat zegt desgevraagd een jurist van het ministerie van Binnenlandse Zaken. ‘Maar er is geen jurisprudentie over. (…)’
Als de gemeenteraad de geloofsbrieven van de nieuwe raadsleden heeft gecontroleerd en goedbevonden en als de gemeenteraad de vastgestelde verkiezingsuitslag heeft, is deze onherroepelijk geworden. Dat schrijft de Kieswet voor. Nieuwe verkiezingen zijn daarmee uitgesloten. De gemeenteraad van woensdag in Landerd heeft vorige week 15 maart de verkiezingsuitslag vastgesteld. (…)
Echter, wel heeft de gemeente Landerd verzuimd op de officiële gemeentelijke informatiepagina in de Koerier en/of de website van de gemeente – voorafgaand aan de verkiezing – aankondiging te doen van de zitting van het centraal stembureau, waarin de verkiezingsuitslag wordt bekend gemaakt. Ook dat staat in de Kieswet.
Ook is verzuimd om in de krant of op de website openbare kennisgeving te doen van de terinzagelegging van het proces-verbaal van de verkiezingen. Ook dat is vereist. (…)
‘Waarom zijn jullie niet vóór de gemeenteraadsvergadering van 15 maart naar ons gekomen?’ oppert Kees Verburg, voorzitter van de commissie Geloofsbrieven die met de acceptatie van de nieuwe raadsleden de verkiezingsuitslag vaststelde. (…)
Overigens was bij de redactie van Arena toen niet bekend dat de Kieswet op deze wijze in elkaar stak. Daarbij vond Arena het niet nodig om de commissie Geloofsbrieven of de gemeenteraad van Landerd halverwege het onderzoek in te lichten. Hadden we de Kieswet op dit onderdeel wel beter gekend? Dan hadden we de gemeenteraad ingelicht over de voorlopige uitkomsten van het telefonisch onderzoek.
31 MAART 2006
LANDERD – Het onderzoek van justitie naar de vermeende verkiezingsfraude in Zeeland is in volle gang. (…) Medewerkers van justitie gaan donderdag 6 en vrijdag 7 april bovendien langs de deuren bij alle mensen die tijdens de gemeenteraadsverkiezingen op 7 maart hebben gestemd in Compostella. (…)
<Kader>
Fraude: fluitje van een cent
Weekblad Arena (…) heeft het eigen onderzoek ook nog niet afgesloten.(…) Bij een naburige gemeente kreeg Arena deze week wel de beschikking over een stemmachine van fabrikant NEDAP. (…) Fraude met een stemcomputer blijkt een fluitje van een cent. (…) Kwaadwillenden kunnen – nadat iemand zijn stem heeft uitgebracht en er nog op de rode knop gedrukt moet worden – met het kwartslag draaien van de toegangssleutel op het kastje aan de achterzijde of zijkant van de computer in een fractie van een seconde de melding ‘u heeft gestemd’ op het scherm toveren. Er is dan niet gestemd. (…) Op een rustig moment kunnen de stemmen dan aan elke willekeurige andere kandidaat worden gegeven.
7 APRIL 2006
Minister Remkes van Binnenlandse Zaken:
‘Leden stembureau moeten elkaars handelen controleren’
(…) Nadat uit een aantal tests van Arena bleek dat frauderen met een stemmachine van NEDAP een fluitje van een cent is, zochten we deze week onder meer contact met het ministerie van Binnenlandse Zaken in Den Haag. (…) Woordvoerder Mark de Boer bevestigt namens minister Remkes dat ‘de beschreven handelingen technisch inderdaad mogelijk zijn. (…) Dat het door deze ‘mogelijkheid’ op de stemcomputer wel heel eenvoudig is om fraude te plegen, lijkt de bewindsman voor lief te nemen. Hij zegt dat er ‘in de Kieswet en het Kiesbesluit op allerlei manieren waarborgen zijn ingebouwd (…)’. Op de vraag welke waarborgen dit dan zijn komt de minister echter niet verder dan dat ‘de stembureauleden elkaars handelen moeten controleren’.
‘Onverklaarbare codes’
Graag wilden we onze bevindingen ook voorleggen aan de fabrikant van de stemcomputers, NEDAP. Woordvoerder Mathijs Schippers wil er echter geen 24-uurstaak van maken om journalisten te woord te staan. Ook op vragen van puur technische aard wil hij niet ingaan.
Dat is jammer, want een dag eerder deed hij dat wel voor Brabants Dagblad. Zo vertelde hij daar dat het een hele toer is om op het juiste moment aan de sleutel te draaien. Volgens Arena is dat niet waar: er gaat immers een piepje. (…)
En tot slot stelt de zwijgzame woordvoerder (…) dat het minstens twintig minuten kost om de stemmen later toe te wijzen. Arena heeft die test ook uitgevoerd en daaruit bleek dat binnen tien minuten 180 keer gestemd kan worden op een kandidaat naar keuze. (…)
14 JULI 2006
Landelijke actiegroep tegen stemcomputers
AMSTERDAM – Dinsdag vond in Amsterdam de eerste bijeenkomst plaats van een actiegroep tegen stemmachines. Bekende en minder bekende Nederlanders sloten zich inmiddels aan bij ‘Wij vertrouwen stemcomputers niet’ (WVSN). (…) ‘We willen dat alle verkiezingen voor gemeenteraad, Provinciale Staten, Tweede Kamer en Europees Parlement zo verlopen dat iedere burger in principe toezicht kan houden op een eerlijk verloop’, schrijft de actiegroep op de site. (…)
Naar aanleiding van de gebeurtenissen op Compostella heeft de gemeente Landerd besloten dat kandidaten geen zitting in een stembureau mogen nemen. (…)
30 AUGUSTUS 2006
OM klaagt Guus te Meerman aan voor fraude en valsheid in geschrifte
LANDERD/’S-HERTOGENBOSCH – Het Openbaar Ministerie in ’s-Hertogenbosch gaat Guus te Meerman vervolgen voor fraude en valsheid in geschrifte bij de gemeenteraadsverkiezingen van 7 maart. (…)
Bij het onderzoek van de stemmachine door zowel fabrikant NEDAP als het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) zijn geen onvolkomenheden aangetroffen. (…)
8 SEPTEMBER 2006
Te Meerman daagt Arena voor Raad voor de Journalistiek
SCHAIJK – Ton Leysen, raadsman van Guus te Meerman, heeft namens zijn cliënt weekblad Arena voor de Raad voor de Journalistiek gedaagd. Volgens Ton Leysen heeft Arena met het plaatsen van een foto in de editie van vorige week de grenzen van het betamelijke ver overschreden. (…)
29 SEPTEMBER 2006
Landerd aanleiding voor extra beveiliging stemcomputers
LANDERD – Minister Atzo Nicolaï van Bestuurlijke Vernieuwing laat nog voor de verkiezingen van 22 november alle stemcomputers in Nederland extra beveiligen.(…) De verzegeling van 8000 stemcomputers is een lastige en arbeidsintensieve opgave voor NEDAP, producent van vrijwel alle computers die in Nederland worden gebruikt. (…) TNO zal na sluiting van de stembureaus op 22 november steekproeven nemen (…)
24 NOVEMBER 2006
‘Klachten tegen weekblad Arena ongegrond’
AMSTERDAM – Weekblad Arena is op alle fronten in het gelijk gesteld door de Raad voor de Journalistiek in Amsterdam.
13 APRIL 2007
‘Onvoldoende wettig bewijs’
‘S-HERTOGENBOSCH – De rechtbank in ’s-Hertogenbosch heeft Guus te Meerman dinsdagochtend vrijgesproken van fraude tijdens de gemeenteraadsverkiezingen op 7 maart 2006. (…) Uit de uitslag van schaduwverkiezingen blijkt volgens de rechtbank dat ‘in werkelijkheid hoogstens 20 kiezers op Te Meerman hebben gestemd’. (…)
Het Openbaar Ministerie in ’s-Hertogenbosch gaat in beroep (…).
Toelichting
Die vervelende jongens van Arena
Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 7 maart behaalt zittend raadslid Guus te Meerman van de fractie Zeelands Welzijn 181 voorkeurstemmen in stemdistrict Compostella in Zeeland (gemeente Landerd), waar hij op het stembureau in bejaardenhuis Compostella zelf de gehele dag de stemcomputer heeft bediend. Op de zes andere stembureaus in de gemeente krijgt hij in totaal slechts elf voorkeurstemmen. De opmerkelijke uitslag is voor ons als redacteuren van weekblad Arena aanleiding een onderzoek te starten naar het verloop van de verkiezingen in Compostella en naar de herkomst van het opvallend hoge aantal voorkeurstemmen op Te Meerman. In tegenstelling tot veel andere huis-aan-huisbladen en nieuwsbladen probeert Arena zoveel mogelijk kritische journalistiek te bedrijven.
Door Sergio Boutkan en Arnold van der Heijden
We besluiten een telefonische enquête te houden onder bijna de helft van de stemgerechtigden in het betreffende stemdistrict. Van de gemeente Landerd krijgen we de stratenlijst van het stemdistrict Compostella. Met een internetprogrammaatje zijn daar dan de telefoonnummers bij te toveren.
Het onderzoek wordt uitgevoerd door zes mensen: medewerkers van bureau Tekst & Uitleg, uitgever van Arena, en door enkele vrijwilligers. Onder hen ook twee studenten met ervaring inzake onderzoek en verwerking van gegevens. Voorafgaand aan de belrondes is er binnen het redactieteam overleg over hoe de vragen gesteld moeten worden. De bellers worden ingelicht over het doel van de enquête en krijgen een script waarmee ze aan de gang kunnen. Feitelijk bestaat de enquête uit drie vragen:
- Wilt u meewerken aan het onderzoek?
- Heeft u op 7 maart gestemd?
- Op wie heeft u gestemd (partij en persoon)?
Het onderzoek laat opmerkelijke verschillen zien met de stembusuitslag, met name waar het gaat om de persoon van Guus te Meerman. Het meest opvallende: slechts één van de geënquêteerde kiezers geeft aan op Te Meerman te hebben gestemd.
De resultaten van het onderzoek worden op vrijdag 17 maart 2006 in Arena gepubliceerd. Alle gegevens worden tevens ter beschikking gesteld aan burgemeester Doorn van de gemeente Landerd. Voor de burgemeester zijn de uitkomsten reden om Justitie in te lichten, dat een officieel onderzoek start naar de gang van zaken op het stembureau. Een week later publiceert Arena diverse getuigenverklaringen van stemmers die ‘onvolkomenheden’ hebben opgemerkt tijdens de verkiezingsdag op het bewuste stembureau.
Guus te Meerman en verschillende van zijn partijgenoten reageren uiterst geïrriteerd. Er wordt gedreigd Arena voor de rechter te slepen wegens suggestieve journalistiek. Arena zou Te Meerman reeds veroordeeld hebben voor fraude. Niet waar. Arena concludeert telkens weer dat er ofwel fraude in het spel is ofwel dat de stemcomputer niet heeft gedeugd, meer mogelijkheden zijn er niet. Fabrikant NEDAP stelt echter dat de computer goed heeft gefunctioneerd. Niet Arena beweert daarmee dat er fraude in het spel is, die suggestie wordt feitelijk door NEDAP gewekt.
Maar als het niet aan een computerstoring heeft gelegen, hoe is het dan mogelijk om met een stemcomputer te frauderen? Ook dat onderzoekt Arena. Aanvankelijk wil de gemeente Landerd ons een stemcomputer uitlenen, maar volgens burgemeester Doorn staat Justitie dit niet toe. Althans, niet de bewuste stemcomputer die op Compostella heeft gestaan. Maar ook een andere wordt niet ter beschikking gesteld. Ook niet met een ambtenaar die toezicht houdt en ook niet wanneer Arena aangeeft de computer eventueel op het gemeentehuis te willen testen. De medewerking van de gemeente is al met al niet bijster groot. Waarschijnlijk had men daar iets van: die vervelende jongens van Arena hebben ervoor gezorgd dat Landerd negatief in het nieuws komt. Daar moeten we niks van hebben.
Over een andere boeg dan maar. Arena belt tien gemeenten met hetzelfde verzoek.
Spelen in de kelder
Uiteindelijk zegt een (hogere) ambtenaar van één van die gemeenten (later kwam naar buiten dat het Oss betrof, red.): ‘geen probleem, kom maar langs’. Voordat we dat doen, hebben we een lang gesprek met Peter Knoppers van de TU Delft, die doorgaat als ‘stemcomputerdeskundige’. We weten dus van tevoren precies wat we willen testen: is het mogelijk om stemmen ‘op te sparen’? Wat gebeurt er als knoppen langere tijd ingedrukt blijven? Kun je met het stemkastje aan de achterkant naar de voorkant lopen, et cetera.
In de kelder van het bewuste gemeentehuis kunnen we naar hartelust met de stemcomputer spelen. Tot onze verbazing blijkt onder meer dat als je de stemsleutel kort een kwartslag draait, de melding ‘U heeft gestemd’ op het display verschijnt. Dat zou kwaadwillenden een mogelijkheid kunnen bieden te frauderen: je kunt een kiezer de indruk geven dat hij heeft gestemd, terwijl dat niet zo is.
Deze sleuteltheorie wordt later ontkracht door het Nederlands Forensisch Instituut: de stemcomputer zou die dag slechts één keer aan en uit zijn gezet. De eventuele fraude in Landerd is dus niet op die wijze gebeurd. Hoe dan ook is een zwakke schakel in het systeem aan het licht gebracht.
De publicaties in Arena vormen aanleiding voor de oprichting van de landelijke actiegroep Wij Vertrouwen Stemcomputers Niet. Deze weet minister Nicolaï in oktober 2006 te bewegen om een aantal extra beveiligingsmaatregelen te verordonneren aan in ons land gebruikte stemcomputers.
Ondertussen houdt Justitie in het district Compostella schaduwverkiezingen – een unicum in de Nederlandse rechtsgeschiedenis. Op 30 augustus 2006 maak Justitie bekend dat het Openbaar Ministerie in ‘s-Hertogenbosch Te Meerman gaat vervolgen voor fraude en valsheid in geschrifte bij de gemeenteraadsverkiezingen in Landerd, omdat ‘er geen enkele logische verklaring is dat de heer Te Meerman 181 stemmen heeft gekregen.’
De rechtbank in Den Bosch spreekt Te Meerman op 10 april 2007 vrij van fraude tijdens de gemeenteraadsverkiezingen. Twee dagen later besluit het OM echter in beroep te gaan, omdat zij erbij blijft dat ‘de heer Te Meerman op 7 maart 2006 tenminste 161 keer op zichzelf moet hebben gestemd’. De datum voor de beroepszaak bij het gerechtshof in Den Bosch is nog onbekend.
‘Geen commentaar’
We hebben veel complimenten gehad voor de wijze waarop we over de zaak geschreven hebben (behalve van de partij van Te Meerman). Natuurlijk is soms gesuggereerd dat we subjectief waren, dat we Te Meerman al direct eigenmachtig veroordeeld hadden en dat we er ‘belachelijk’ veel over schreven. Dat zouden we inderdaad niet gedaan hebben als we de zaak niet zelf opgerakeld hadden.
Achteraf gezien hadden we overigens eerder met de gegevens (de voorlopige dan) naar de gemeente moeten stappen. Dan zou naar alle waarschijnlijkheid de nieuwe gemeenteraad niet zijn geïnstalleerd. Nu werd de verkiezingsuitslag officieel vastgesteld, nadat uit het eerste onderzoek van de gemeente geen onregelmatigheden waren gebleken. Daarmee werd de uitslag ‘onherroepelijk’, wat nieuwe verkiezingen hoogst onwaarschijnlijk maakt.
Verder hadden we heel graag de heer Te Meerman, naast zijn eerste reactie, verschillende vragen gesteld. Maar die wil, net als zijn partij, niks met Arena te maken hebben. Wat ons hooglijk heeft verbaasd, is dat hij zich niet heeft aangesloten bij de actiegroep tegen onbetrouwbare stemcomputers, want als we hem moeten geloven, zit daar toch het euvel. Maar integendeel: ook die actiegroep werd gedreigd met een rechtszitting.
In april 2007 zijn we met deze artikelenserie genomineerd voor de landelijke journalistiekprijs De Tegel in de categorie ‘Nieuws in dag- en weekbladen’. In dezelfde maand wonnen we de Prijs voor de Nieuwsbladjournalistiek 2007.
