Controlerend, De Loep, Longlist

Hier hing een schilderij

NRC
Pieter van Os, Iddo Havinga en Emmie Kollau
Podcast

Een schilderij van Kandinsky dat het Stedelijk Museum Amsterdam in oktober van 1940 voor 167 gulden kocht. Is 82 jaar later overhandigd aan de erven van de laatste joodse bezitter. Die verkochten het werk in 2023, voor meer dan zestig miljoen euro. Het schilderij zou tijdens de bezetting door nazi’s zijn geroofd of onder druk van de oorlogsomstandigheden zijn verkocht. Na intensief onderzoek oordeelde de commissie die belast is met roofkunstkwesties dat dit toch niet zo was: het schilderij mocht daarom in het museum blijven hangen. Toen draaide de gemeente Amsterdam, eigenaar van het werk. Het schilderij ging toch terug. Of weg? Dit onderzocht de achtdelige podcast gemaakt door Pieter van Os, Iddo Havinga en Emmie Kollau voor NRC.

De journalisten wilden een podcast over kunst maken die de luisteraar aan het denken zet over onze samenleving, over politiek, over collectief schuldgevoel en over de waardering van (iconische) kunst: financieel maar ook in natura. Ze doken diep in de zaak over het duurste ooit gerestitueerde schilderij in Nederland. Ze spraken zoveel mogelijk betrokkenen – al dan niet on the record. Onderzoekers bij het NIOD, advocaten van het Stedelijk, erfgenamen, gemeenteambtenaren en alle leden van de restitutiecommissie.
De podcast bracht aan het licht welke rol instanties, procedures en geld spelen in de teruggave van roofkunst – en wat er via achterkamertjes werd geregeld. De gemeente baseerde de beslissing om te restitueren (terecht of niet) op een zeer gebrekkige kennis van zaken en mede op basis van een (achter de schermen)-pleidooi van een oud-politicus, Boris Dittrich. De Nederlandse erfgenamen dienden onjuiste informatie in bij de restitutiecommissie. En er werd bekend voor hoeveel het schilderij onderhands (en dus in een geheime transactie) is verkocht.

Gerelateerde artikelen

Sinds de inval in Gaza delen Israëlische militairen veelvuldig foto’s en video’s op Instagram, TikTok of Facebook. Op die manier geven ze hun vrienden en familie een inkijkje in de voor anderen ontoegankelijke Gazastrook. Maar waar sommige posts bestaan uit vrolijke groepsfoto’s en selfies, hebben andere beelden een veel duisterder randje. Militairen plunderen huizen, steken voedsel in brand, spotten met de islamitische gebedsoproep, blazen lachend scholen op, spelen vernederend met Palestijnse lingerie of martelen gevangen; ze leggen alles vast én plaatsen het op sociale media.

 

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk