Trouw publiceerde in 2017 over grootschalig landjepik door boeren in de gemeente Berkelland. Nadat het ministerie van Landbouw een pilot-aanpak aankondigde, verdween de aandacht voor deze vorm van misbruik van Europese landbouwsubsidies. Doel van het nieuwe onderzoek was uitzoeken wat er gedaan wordt aan bermfraude en op welke schaal het voorkomt.
Ecoloog en freelancejournalist Sebastiaan Grosscurt klopte bij Investico aan met een plan om de bermfraude te onderzoeken door gebruik te maken van geografische data. Samen met Investico-journalisten ontwikkelde hij een methode om landeigendom en boerenperceeldregistratie met elkaar te vergelijken. Na gebruik van verschillende satellietbeelden en openbare digitale kaarten te hebben overwogen, bleken kaartlagen met gewaspercelen, grondeigendom en kadasterpercelen het meest bruikbaar. Wel waren data-science-technieken nodig om de kadasterdata te verbeteren.
Omdat ook een uitvraag bij lokale overheden nodig was om te kunnen vaststellen in hoeverre het boerengebruik van overheidspercelen onrechtmatig is, werd samenwerking gezocht met regionale media. Zij hebben steekproefsgewijs aan 36 overheden gevraagd of boeren toestemming hadden om bepaalde percelen te gebruiken. Daarnaast is een Woo-verzoek ingediend bij het ministerie van Landbouw om te achterhalen wat er is gedaan om de bermfraude aan te pakken.
Een kwart van de onderzochte percelen bleek zonder toestemming te worden gebruikt. Boeren, pachters en buren werden om een reactie gevraagd en daaruit werd duidelijk dat het niet altijd om regelrechte fraude of lakse overheden gaat, maar ook om onwerkbare registratiesystemen. Dankzij het Woo-verzoek kwam boven tafel dat de Europese Commissie het ministerie van Landbouw op het matje heeft geroepen en dat het ministerie vervolgens gelogen heeft over de omvang van de bermfraude.
Hoe kan het dat glyfosaat, ondanks zorgen bij wetenschappers over de mogelijke gezondheidsrisico’s, toch weer werd toegelaten?
Veel boeren zeggen niet zonder glyfosaat te kunnen. Het bestrijdingsmiddel is zeer effectief en daarom ook de meest gebruikte onkruidverdelger ter wereld. Maar hoe veilig is glyfosaat? Wetenschappers die in opdracht van de Wereldgezondheidsorganisatie het bestrijdingsmiddel onderzochten, concludeerden dat het waarschijnlijk kankerverwekkend voor mensen is. Toch is het gebruik onlangs weer voor tien jaar toegestaan door de Europese en nationale pesticideautoriteiten.
