De Loep, Longlist, Opsporend

Kooks- en Gasfabriek 2 van Tata Steel. Hoe een stokoude fabriek meteen vanaf de bouw al ongezond blijkt te zijn. En toch niet dicht gaat.

EenVandaag
Simone Timmer, Marchje Oldenbeuving, Michiel Princen en Tom van ’t Einde
Camera

EenVandaag maakte in 2023 drie reportages over de Kooksgasfabriek 2 van Tata Steel, verreweg de vervuilendste installatie op het terrein van de staalproducent. Onderzoek van de redactie toonde aan dat de kooksoven door installatiefouten in 1972 kankerverwekkende polycyclische koolwaterstoffen (PAK’s) lekt. Dat de lucht in Wijk aan Zee verontrustend hoge concentraties PAK’s bevat is al vijftig jaar bekend, blijkt uit een verdwenen onderzoeksrapport uit 1975 dat de journalisten boven water haalden. Tata wil de lekkende fabriek nog vijf jaar openhouden, terwijl medisch onderzoek in Pitssburgh laat zien dat sluiting van een kooksoven de gezondheid van omwonenden al binnen enkele maanden verbetert.


Vertrouwen winnen van omwonenden, oud-medewerkers en toezichthouders is cruciaal als je onderzoek wilt doen naar Tata Steel. En daarvoor is veel geduld nodig, want voor- en tegenstanders van de aanwezigheid van de staalproducent in Wijk aan Zee staan lijnrecht tegenover elkaar. De redactie van EenVandaag investeerde jarenlang in haar netwerk en dat leverde tips, suggesties en documenten op voor drie baanbrekende reportages.

De onderzoeksjournalisten ontdekten dat de Kooksgasfabriek 2 door installatiefouten al sinds 1972 kankerverwekkende polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) lekt. Drie bronnen, een oud-medewerker, een oud-directeur en een oud-toezichthouder, waren bereid in een TV-interview de gebreken van de fabriek met 108 kooksovens toe te lichten.Na die uitzending ontving de redactie van een anonieme bron een onderzoek uit 1975 naar de luchtkwaliteit waaruit zonneklaar bleek dat de lucht in Wijk aan Zee ontoelaatbaar hoge concentraties PAK’s bevatte die alleen afkomstig konden zijn uit de kooksfabrieken. Bij een zoektocht naar de economische gevolgen van sluiting van vergelijkbare kooksfabrieken stuitten zij op recent medisch onderzoek dat enorm snelle gezondheidswinst bij omwonenden laat zien van de sluiting van een vergelijkbare kooksfabriek in het Amerikaanse Pitssburgh.

Gerelateerde artikelen

In deze productie wordt onderzocht of Ronald Plasterk zich wetenschappelijke kennis heeft toegeëigend dat met publiek geld was gefinancierd. De patenten die hij daarmee verwierf verkocht hij aan CureVac en daar verdiende hij miljoenen mee. Hij passeerde daarmee de universiteit en een mede-uitvinder en hij benadeelde kankerpatiënten.

Kort voor de afgelopen Europese verkiezingen plaatste Geert Wilders een overduidelijk door AI gegenereerde afbeelding op sociale media. ‘De zon gaat weer schijnen in Nederland’, schreef hij bij een beeld van een hoogblond gezin.

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk