De Loep, Longlist, Opsporend

De PFAS-doofpot

Zembla
Roelof Bosma en Marco de Lange
Camera

In de ‘PFAS-doofpot’ onthult Zembla op basis van honderden interne bedrijfsdocumenten dat PFAS-producenten Dupont (later Chemours) en 3M al decennia weet dat de PFAS die zij gebruikten gevaarlijk zijn en grootschalig in het milieu terechtkomen. Uit vertrouwelijke memo’s, vergaderverslagen en handgeschreven notities blijkt dat de industrie al vanaf begin jaren zestig op de hoogte is van de risico’s, maar dat Dupont vooral bezig is om aansprakelijkheid te vermijden en winst te blijven maken.

Zembla laat zien dat de Nederlandse vestiging van Dupont (nu Chemours) in Dordrecht ruim dertig jaar geleden een groot PFAS-lek ontdekt in het grondwater onder de fabriek in Dordrecht, hun op een na grootste PFAS-locatie ter wereld. Interne dossiers beschrijven hoe de vervuiling zich verspreidt en hoe het bedrijf zich zorgen maakt dat de giftige chemicaliën het lokale drinkwater kunnen besmetten. Uiteindelijk blijkt het opruimen ‘technisch en financieel niet haalbaar’, waardoor de vervuiling nog altijd in het grondwater zit.

Na de tv-uitzendingen gaan de onthullingen door. In de onlinevideo ‘De PFAS-verspreiding’ melden de journalisten dat het water in sloten, zwem- en natuurplassen in een omtrek van zeker 15 kilometer rondom de Chemours-fabriek zeer ernstig verontreinigd is met PFAS. Dat doen ze aan de hand van metingen van het Waterschap Rivierenland. In het hele gebied blijken de PFAS-concentraties ver boven de norm te liggen die het RIVM veilig acht. Op een locatie zelfs 13 duizend keer boven die norm.

In de slipstream van het vele nieuws dat voortkomt uit de Zembla-uitzendingen komt nog de onthulling dat  Chemours heeft geprobeerd voor een paar miljoen te schikken in de PFAS-schadezaak die vier gemeenten tegen het bedrijf hebben aangespannen. Dit blijkt uit geheime notulen van een besloten raadsvergadering. 

De kern van de uitzendingen is gebaseerd op een grote verzameling van honderden documenten, zoals pen source databases als Toxic Docs en Industry Docs waarin stukken zijn opgeslagen die ooit via Amerikaanse rechtszaken openbaar zijn gemaakt. Ook Amerikaanse onderzoekers, zoals  de Amerikaanse advocaat Rob Bilott van de film Dark Waters, stelden documenten beschikbaar

Gerelateerde artikelen

Heineken beloofde kort na de Russische invasie van Oekraïne weg te gaan uit Rusland. De verhalen van FTM onthullen dat de bierbrouwer niet alleen stug door bleef brouwen, maar dat het bedrijf in Rusland sinds het begin van de oorlog 61 nieuwe producten heeft gelanceerd, de productie opschroefde en extra personeel aannam. Heineken dook in het gat dat merken die wel waren vertrokken, zoals Guinness en Coca Cola, achterlieten.

Uit dit onderzoek van Zembla blijkt dat de toelating van bestrijdingsmiddelen in de bollenteelt tekortschiet. De toelatingsautoriteit Ctgb heeft namelijk de risico’s van bestrijdingsmiddelen heeft verzwegen. In 2015 ontdekt het instituut tijdens een steekproef normoverschrijdingen bij een zevental middelen. Deze risico’s, met name voor kinderen, werden destijds niet met de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu gedeeld. De Tweede Kamer kreeg over de steekproef te horen dat ‘alle toegelaten middelen veilig bleken te zijn’. Ook probeerde het Ctgb een cruciaal rapport van het RIVM, met daarin de resultaten van het zogeheten Onderzoek Bestrijdingsmiddelen en Omwonenden (OBO), af te zwakken.

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk