De Loep, Longlist, Signalerend

‘Help het kapitaal neemt ons over’

De Groene Amsterdammer
Mirjam de Rijk
Redactie

‘Help het kapitaal neemt ons over’, laat zien hoe het grote geld grip krijgt op belangrijke onderdelen van de samenleving: de zorg, het onderwijs, de kinderopvang, de volkshuisvesting. Dit grote geld komt van investeerders die buiten de aandelenbeurs om participeren, beursgenoteerde bedrijven, durfinvesteerders en speculanten. Soms kopen ze hele instellingen op, soms hebben ze controle over essentiële bedrijfsonderdelen zoals personeel, lesmateriaal of bouwgrond.

In vijf verhalen, gepubliceerd in De Groene Amsterdammer, onderzoekt Mirjam de Rijk verschillende maatschappelijke sectoren: hoe groot is de invloed van kapitaalkrachtige partijen daar, wat zijn de maatschappelijke effecten en hoe heeft het zover kunnen komen? Ze schetst een breed beeld. In de zorg gaat het bijvoorbeeld over ziekenhuizen, de GGZ, ouderenzorg, tandartsen en meer… Haar speurtocht in het onderwijs leverde uiteindelijk twee verhalen op, waarvan een specifiek over de invloed van (het kapitaal van) big tech in het onderwijs.

Volgens De Rijk was haar onderzoeksmethode eenvoudig maar arbeidsintensief. Ze interviewde zowel mensen uit de praktijk als deskundigen die pretendeerden het veld te overzien. Daarbij stelde ze zich op als een kritisch analytische gesprekspartner, wat werd gewaardeerd.  Het opbouwen van een band – niet alleen met betrokkenen maar juist ook met leveranciers van feiten en cijfers – was een succesfactor. Verder gebruikte ze haar eigen denkkracht om cijfers te analyseren en maakte ze schema’s met oorzaak-gevolg relaties om te doorgronden wat er precies aan de hand was.

Gerelateerde artikelen

In deze productie wordt onderzocht of Ronald Plasterk zich wetenschappelijke kennis heeft toegeëigend dat met publiek geld was gefinancierd. De patenten die hij daarmee verwierf verkocht hij aan CureVac en daar verdiende hij miljoenen mee. Hij passeerde daarmee de universiteit en een mede-uitvinder en hij benadeelde kankerpatiënten.

Kort voor de afgelopen Europese verkiezingen plaatste Geert Wilders een overduidelijk door AI gegenereerde afbeelding op sociale media. ‘De zon gaat weer schijnen in Nederland’, schreef hij bij een beeld van een hoogblond gezin.

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk