Groene waterstof is dé toekomst. Met windmolens opgewekte elektriciteit wordt gebruikt om water te splitsen in waterstof en zuurstof. De bestaande gasleidingen moeten aangepast worden, maar kunnen daarna gebruikt worden om de schone brandstof naar industriegebieden te pompen. De Nederlandse overheid heeft een voorschot genomen op een miljardensubsidie, het kabinet heeft toegezegd om anderhalf miljard te investeren in het geschikt maken van de gasleidingen voor waterstof.
Renée van Hest en Bas Haan van Nieuwsuur onderzochten NortH2 in Groningen, het allergrootste waterstofproject in Noordwest-Europa. Een publiek-private samenwerking waarin het staatsbedrijf Gasunie en een aantal commerciële energiebedrijven waaronder Shell participeren. Aanleiding voor het onderzoek was de opvallend sterke en succesvolle waterstoflobby van de Gasunie en Shell.
Het onderzoek begon bij de nulvraag: wat is groene waterstof, is het een alternatief voor fossiele brandstoffen en bestaat de techniek om waterstoffabrieken te bouwen al? Daarnaast verdiepten de journalisten zich in het Nederlandse klimaatbeleid, ze bekeken een schat aan lobbystukken en lobbyvideo’s en lazen stapels interne documenten van het ministerie van Economische Zaken. En zo kwamen ze uiteindelijk om in informatie. Het zwaarste en meest frustrerende deel van het onderzoek was dan ook het scherp krijgen van wat nu de kern van het probleem is bij NortH2.
De journalisten kwamen uit bij de spanning die publiek-private samenwerking oplevert. De overheid steekt miljarden in het NortH2-project, maar welk publiek belang wordt daarmee gediend? Wie betaalt de rekening als het groene waterstof-avontuur misloopt? Onderzoeken van de Algemene Rekenkamer naar in het verleden mislukte publiek-private samenwerkingsprojecten als de hogesnelheidslijn en Fyra maakten een patroon zichtbaar. Het ging steeds mis omdat de politiek wilde geloven in het succesverhaal en geen kritische vragen stelde over maatschappelijke baten en de risico’s die er met belastinggeld worden genomen. Ook bij NortH2 wordt er weer zonder serieus debat gegokt met miljarden die door de burger zijn opgebracht. Maar na de publicaties van Nieuwsuur kwam de Tweede Kamer in beweging en is er gevraagd om een onafhankelijk onderzoek naar de volledige marktordening van waterstof in Nederland.
