De van oorsprong Zuid-Afrikaanse psychiater en onderzoeker Anthony Feinstein was één van eersten die in kaart bracht hoe oorlogsverslaggevers omgingen met stress. Uit zijn onderzoek bleek dat bijna dertig procent van de journalisten leed aan post-traumatisch stress syndroom (PTSS). Sindsdien werkt Feinstein regelmatig met journalisten. Ook ontwikkelde hij een zelftest voor journalisten, waarmee ze zelf konden nagaan of ze verschijnselen van PTSS hadden. Op het komend VVOJ congres in het Vlaamse Kortrijk geeft Feinstein praktische informatie hoe een journalist kan omgaan met werken onder druk en in crisisomstandigheden zonder er geestelijk aan onderdoor te gaan. In de opmaat naar de conferentie gaf hij een interview aan de VVOJ. Deel 1 in de serie Op weg naar Kortrijk: het gezicht achter de sprekers.
door Rachel Levy
Beïnvloedt posttraumatische stress syndroom, opgedaan in een conflict gebied, het vermogen van een journalist om later verslag te doen van een nieuwe ramp of conflict? Anders gezegd: is je verslaggeving, als je eenmaal PTTS hebt gehad, nog net zo betrouwbaar als voorheen?
Post-traumatisch stress syndroom kan het vermogen van een journalist om goed werk te leveren, zeker aantasten. Het kan je beoordelingsvermogen negatief beinvloeden, je besluitvaardigheid veranderen. Daarom kan het ook de veiligheid van jezelf en anderen aantasten.
Kun je definitief genezen van PTSS?
Jazeker, dat is mogelijk. Therapie kan heel effectief zijn.
Sinds de Arabische lente staat het Midden-Oosten in brand. Vooral journalisten lijken een doelwit van de Islamitische Staat. Als je als journalist gevraagd wordt om daar nu naar toe te gaan, zijn er manieren om bij jezelf te onderzoeken of je bestand bent tegen een dergelijke grote mate van stress die je daar te wachten staat?
Nee, zo’n methode is er niet. Het enige wat ik kan zeggen: als je emotioneel niet in goede doen bent, moet je zeker niet gaan. Maar als psychiater probeer ik mensen nooit te zegen hoe zij hun leven moeten leiden.
Het besluit is iets dat een verslaggever en zijn/haar redactiechef of opdrachtgever samen moeten nemen. Ik zou uitsluitend een medisch gefundeerde mening geven als ik reden had om bezorgd te zijn over de emotionele gezondheid van een journalist.
Verschilt de invloed van oorlog per persoon, of ook per oorlog? Anders gezegd: Worden journalisten in Oekraïne blootgesteld aan kleinere, of juist grotere mentale risico’s dan bijvoorbeeld verslaggevers in het Midden-Oosten?
Dat is een goede vraag. Er zijn helaas geen gegevens waarop wij een antwoord op deze vraag kunnen baseren. Meestal gaan we er van uit dat de ernst van de bedreiging bepalend is voor het risico op PTTS. Maar dat gaat niet altijd op.
De aardbeving in Haïti is een goed voorbeeld. Veel journalisten hebben dat heel moeilijk gevonden, ook al liepen zij persoonlijk geen risico. Dus, zoals je ziet, er is geen simpel of eenduidig antwoord op deze vraag.
Hoe kun je je voorbereiden op het werk in een conflict- of rampengebied? Hoe kun je je mentaal wapenen?
Onderwijs, onderwijs onderwijs. Je moet zoveel mogelijk lezen en leren over de emotionele consequenties van het blootstaan aan ernstige gevaren. En zorg ervoor dat je opdrachtgever een protocol met maatregelen heeft klaar liggen om je te helpen als dat nodig is.
Meer horen van Anthony Feinstein? Kom naar het komend VVOJ congres in Kortrijk. Lees hier de conferentie informatie, bekijk het programma en schrijf je in.
