Minder versnippering en meer impact – dat is het nieuwe motto van de Stichting Democratie en Media, één van de twee hoofdsponsors van de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ). ‘Simpel gezegd willen we meer doen met minder projecten,’ vertelt Marjan Sax, bestuurslid van de Amsterdamse stichting die ooit voortvloeide uit het dagblad Het Parool.
Tekst: Rachel Levy
Jaarlijks heeft Democratie en Media ongeveer een miljoen euro te verdelen aan projecten. Dat kon tot voor kort van alles zijn: van boekpublicaties tot tentoonstellingen of journalistieke projecten. Zolang het maar iets maken had met het bevorderen van de rechtsstaat en onafhankelijke media, konden heel veel initiatieven in aanmerking komen voor een subsidie.
‘We selecteren projecten vooral op kwaliteit, bereik en impact,’ vertelt Sax.
Maar, voegt ze er aan toe, met gemiddeld vijftig zogeheten ‘kleine subsidies’ per jaar, werd het recent steeds lastiger om met de geboden steun een echt ‘statement’ te maken.
‘Het zijn allemaal zeer nuttige initiatieven, maar als je ‘slechts’ een miljoen euro per jaar te verdelen hebt, moet je toch kijken met wat voor soort projecten je echt iets wezenlijks kunt betekenen.’
‘Daarom hebben we besloten om minder projecten te ondersteunen. Op die manier hopen we onze inhoudelijke koers – het beschermen en stimuleren van de democratische rechtstaat en het bevorderen van diversiteit van de media – te versterken.’
Weinigen in Nederland beschikken over Sax’ subsidie-expertise. De politicologe en publiciste houdt zich sinds jonge volwassenheid bezig met projectsubsidiëring.
Sax kreeg op haar vijfentwintigste een grote erfenis, die ze onder andere aanwendde voor de oprichting van Mama Cash, een organisatie die zelfredzaamheid van vrouwen beijvert. Ze is nog steeds betrokken bij de NGO, maar runt daarnaast een eigen adviesbureau voor vermogende particulieren.
‘Voorheen richtte Democratie en Media zich bij de projectkeuze vooral op media zelf en voornamelijk in Nederland,’ vertelt Sax.
‘Internationaal zijn we op bescheiden schaal actief. Zo ondersteunden we na de val van de Muur onderzoeksjournalisten in Servië, en gaven we bijvoorbeeld subsidie voor het Jeugdjournaal in Suriname. Daarnaast verstrekken we al enige jaren leningen aan het Media Development Loan Fund. Dat fonds investeert wereldwijd in onafhankelijke media in landen waar traditioneel de persvrijheid onder druk staat.’
‘In ons nieuwe beleid willen we meer doen met projecten die zich richten op het democratische proces zelf.’
Tegelijkertijd, stelt Sax, blijft serieuze journalistiek één van de belangrijkste pijlers van de rechtsstaat, en daarmee ook van Democratie en Media.
De huidige vervlakking die ze in de media signaleert, beschrijft ze als ‘ongunstig voor het democratisch proces, want goed geïnformeerde burgers zijn cruciaal voor een levendige democratie.
‘Ik zie nogal wat maatschappelijke erosie als het gaat over, bijvoorbeeld, de bescherming van de privacy of de manier waarop het asielbeleid wordt uitgevoerd. Ook vandaag moeten wij ons in Nederland blijven afvragen hoe we de democratie en de rechtsstaat kunnen versterken.
Het waarborgen van de kwaliteit van de media speelt daarin een cruciale rol. Oppervlakkigheid moet bestreden worden. Het is belangrijk een tegengeluid te laten horen. De VVOJ is met het stimuleren van onderzoeksjournalistiek een belangrijke organisatie en dat verklaart onze steun voor de vereniging.’
De Amsterdamse stichting was de eerste die de VVOJ vanaf haar oprichting in 2002 structureel financieel ondersteunde. In die periode bestond de vereniging nog uitsluitend uit een groep goed gemotiveerde vrijwilligers. Democratie en Media koos er destijds bewust voor om stafmedewerkers te financieren.
‘Compleet anders dan wat fondsen meestal doen,’ benadrukt Sax.
‘Fondsen betalen liever geen overhead van organisaties. Ze richten zich liever op specifieke projecten. In het geval van de VVOJ redeneerden wij dat dit juist noodzakelijk was om de vereniging van een vrijwilligersgroep tot professionele organisatie transformeren.’
Zo kon de VVOJ een office manager inhuren, een webredactie opzetten, en, sinds 2009, ook een directeur aannemen.
Toen de Adessium Foundation de VVOJ een jaar later een driejarensubsidie toezegde, deed Democratie en Media weer een klein stapje terug.
Heel gezond, meent, Sax. ‘Het is een goed teken dat nu ook andere fondsen de VVOJ willen ondersteunen, zo geef je als fondsen het stokje aan elkaar door.’
Links:
‘Diepgravend onderzoek naar journalistieke kwesties van groot belang’, interview Adessium Foundation, 2 juli 2010
Q&A over het donorenbeleid van de VVOJ, n.a.v. de subsidie van de Adessium Foundation, 2 juli 2010
VVOJ-richtlijnen sponsors en donoren , 1 juli 2010