VVOJ2010 verslag: Onderzoek met foto’s

Titel: Onderzoek met foto’s
Datum: 20 november 2010, 9:00-10:15 uur
Sprekers: Jimmy Kets, Filip Claus, Daniel Koning
Moderator: Michel Robles
Aantal deelnemers: ongeveer 15

Lees ook het verslag van Geraldine Eeschaudt.
Tekst: Simon Demeulemeester
Opzet van deze lezing was leren hoe persfotografen hun research doen. Deze opzet werd echter grotendeels verlaten. De drie fotografen hadden het meer over de inhoud van hun projecten: de reacties en hoe ze tot het project kwamen.
Daniel Koning, de Nederlandse fotograaf, maakte een boek over Srebrenica, getiteld ‘Zilverstad: Srebrenica vijftien jaar later’. Hij wilde weten hoe het ging met de mensen in Srebrenica na al die jaren. Er werd wel veel onderzoek naar gedaan, maar dat leverde toch vooral veel verwarrende cijfers op.
Hij trof er een volkomen verwoeste stad aan. Hij wilde de kijker laten zien hoe die gemeenschap leefde na dat drama. Daarom wilde hij alle aspecten belichten: een bruiloft, een begrafenis, etcetera.
Moderator Michel Robles wilde weten of Koning zich soms nodig voelt als fotograaf.
‘Ja,’ vertelde Konin, ‘want een fotograaf moet soms de rotte plekken in de geschiedenis tonen. Daarom zal ik ook nooit sommige zaken bewust niet tonen.’
De reacties ter plaatse waren positief, slechts één keer is iemand kwaad geworden.
Filip Claus en Jimmy Kets maakten samen met vier andere fotografen de reeks ‘Lijn 3’. Dat was een reportage over de schrijnende toestand van de Brugse Poort, een Gentse volkswijk.
De tentoonstelling en het boek wekte veel reacties op: veel mensen vroegen zich af waar die foto’s genomen waren.
Dat deze zaken kunnen in Gent, vonden veel mensen ongeloofwaardig. Claus en Kets zagen dat als een van de
doelen van onderzoeksjournalistiek: tonen wat men niet weet.
Filip Claus was kwaad omdat de Gentse politiek het signaal niet oppikte. Volgens Claus werd te weinig gedaan voor de drugsverslaafden en asielzoekers. Ook de autochtone bewoners van Gent werden aan hun lot overgelaten.
Claus: ‘Wij werden aangevallen. Door de pianist aan te vallen werd de boodschap gecensureerd.’
Bij dergelijke heikele thema’s is het vertrouwen tussen de fotograaf en de gefotografeerden belangrijk.
Jimmy Kets: ‘We maakten geen foto’s in het geniep. Eerst bouwden we het vertrouwen op.’
Michel Robles vroeg of je als fotograaf een manier kunt bedenken om mensen te mobiliseren.
Filip Claus zag ondanks de discussies geen resultaten.
Volgens Daniel Koning kan een fotograaf nooit een actievoerder zijn. Daarom mag je volgens hem ook nooit en foto aanpassen om de boodschap beter te laten uitkomen: ‘Informatie verzwijgen is een slechte zaak, dat dient geen enkele zaak.’
Moderator: ‘Zijn er beelden die je wilde hebben, maar niet hebt kunnen maken?’
Filip Claus: ‘Sommige aspecten kun je niet laten zien omdat ze illegaal zijn. Dat zou te grote consequenties hebben.
Ik heb dat dus niet getoond, want Lijn 3 moest open zijn: geen trucs om mensen anoniem te maken, dus.’
Iemand uit het publiek vroeg of er geen eenzijdig beeld wordt opgehangen op deze manier.
Filip Claus: ‘Het is een negatief beeld, ja, maar we tonen ook andere zaken. We moeten ook altijd de hoop laten
zien.’
Daniel Koning: ‘Nieuws is wat afwijkt van de normaliteit. Je toont wat er te zien valt.’
Heeft het beeld tekst nodig, vroeg nog iemand.
Jimmy Kets: ‘Een beeld is communicatief en ook veel beter te consumeren. Dat is een meerwaarde. De fotograaf brengt in beeld, om de boodschap goed over te brengen. Een foto moet autonoom zijn. Er hoeft geen tekst bij.’