Veel potentiële nieuwsverhalen rond het Haagse Binnenhof blijven onder het tapijt en worden nooit uitgezocht. Parlementaire journalisten slaan er geen acht op of hebben niet de tijd om er werk van te maken. Dat zeiden Martin Sommer, chef parlement van de Volkskrant, en RTL-verslaggever Roel Geeraedts tijdens het VVOJ Café op maandag 22 september. Het debat vond toepasselijk plaats in perscentrum Nieuwspoort.
Sprekers: Martin Sommer (chef Haagse redactie van de Volkskrant), Roel Geeraedts (verslaggever RTL Nieuws)
Moderator: Miro Lucassen
Datum: maandag 22 september 2008
Verslag: Arno Kersten
Vanuit de zaal komt een prangende vraag. Hoeveel procent van het Haagse nieuws blijft er nou eigenlijk “onder het tapijt” en haalt nooit het publicitaire daglicht? Roel Geeraedts van RTL Nieuws waagt zich niet aan een cijfer, maar het zijn er volgens hem in elk geval veel. “Ik denk dat hier talloze verhalen liggen te wachten, dat geloof ik zeker.”
Een percentage valt eigenlijk niet te noemen, reageert Martin Sommer, chef van de parlementaire redactie van de Volkskrant. Misschien blijft negentig procent wel onder het tapijt. Hij hoeft niet lang na te denken over zo’n onderwerp dat best eens het uitzoeken waard zou zijn. “Staatssecretaris Dijksma van Onderwijs heeft tien miljoen euro uitgetrokken voor hoogbegaafden. Welke lobby zit daarachter, waar gaat dat geld naartoe? Het is een miniberichtje in de krant, maar je kan er een hele pagina over maken.”
Parlementaire onderzoeksjournalistiek vormde het gespreksonderwerp tijdens het VVOJ Café op maandagavond 22 september, dat plaatsvond in een zaaltje van het Haagse perscentrum Nieuwspoort. Met alle Haagse redacties opgeteld huist er een leger aan journalisten rond het Binnenhof. Waarom wordt er dan verhoudingsgewijs zo weinig aan eigen onderzoek gedaan?
Volledig beeld
Nou, omdat lopende zaken en politieke brandjes aardig wat tijd vragen, en krijgen. Geleefd worden door de politieke agenda is een reeël probleem, zegt Sommer. Oftewel: zijn negen redacteuren tellende parlementaire ploeg kan de verplichte debatjes en Haagse opstootjes niet links laten liggen. “We proberen een volledig beeld te geven van wat er gebeurt.”
Buiten Den Haag, op de Amsterdamse burelen, heeft de Volkskrant een onderzoeksredactie vrijgesteld van zes verslaggevers. Tot vreugde van Sommer, al steekt de bezetting af tegen het totaal van 250 werknemers. “We hebben zes onderzoeksverslaggevers die min of meer vrijgesteld zijn. Dat is een betrekkelijke luxe, waar we jaren voor hebben geijverd. Tot mijn verdriet is het van meet af aan omstreden gebleven. Je scoort niet elke week, er loopt ook wel eens wat dood. En als er druk ontstaat op een redactie, zoals nu het economisch minder gaat, dan komt de onderzoeksredactie direct weer ter sprake.”
Af en toe begroet Sommer een Amsterdamse researchcollega in Den Haag. Zoals VVOJ-bestuurslid Jeroen Trommelen, die zich bezig houdt met onderzoek naar de Joint Strike Fighter. Het komt ook voor dat de onderzoeksredactie en de parlementaire redactie de handen ineen slaan, zegt Sommer. Het directe en meest voor de hand liggende voordeel van zo’n samenwerking voor de Binnenhof-verslaggever is de tijdelijke versterking in mankracht en tijd.
Lousy
De druk van de dagelijkse nieuwsagenda in Den Haag heeft ook RTL-verslaggever Roel Geeraedts van dichtbij meegemaakt. Tijd maken om daarnaast zaken uit te vlooien, is soms makkelijker gezegd dan gedaan. “Ik heb wel eens een eindredacteur in mijn oor horen roepen of ik dit en dat nog had gecheckt, terwijl ik op dat moment al uren bij Mark Rutte voor de deur stond te wachten voor een lousy interviewtje.”
Sinds kort heeft Geeraedts de Haagse redactie verruild voor de researchdesk in Hilversum, waar hij zich fulltime op onderzoekswerk kan storten. Toch lukte het hem als parlementair verslaggever wél tijd te steken in wob-verzoeken en andere onderzoeken, ook omdat er binnen de redactie belang aan werd gehecht en dus ruimte voor werd geboden. “Hier in Den Haag is het spelletje populair: wie heeft de stukken van de ministerraad het eerst? Als je dat serieus wilt doen, kan er toch best aardig wat tijd in gaan zitten. Die tijd steek ik liever in het uitzoeken van de beleidsbrei die over de journalisten wordt uitgestort. ”
“Je kunt leuk de debatjes volgen, maar je kunt ook eens de brieven uitvlooien die departementen rondsturen. Daar staan vaak heel aardige dingen in. Maar veel media komen niet verder dan het persbericht”, aldus Geeraedts.
Of neem de Wet Openbaarheid van Bestuur. Als je op de wob-pagina’s van ministeries kijkt, zie je hoe weinig er eigenlijk gewobt wordt. Hij deed dat wel, onder meer bij kwesties als de Katshuis-brand, de Vogelaar-wijken en de kosten van het Koninklijk Huis. “Het kost je wel een jaar, maar oké. We hebben alles tot nu toe nog gewonnen. Het loont echt om er tijd in te steken.”
Volkskrant-chef Sommer beaamt: “Ik stimuleer wobben like hell, maar tijd…” Hij leidt de Haagse redactie sinds een jaar. De ambtelijke informatielawine en beleidsbrei bemoeilijken vaak het beantwoorden van de meest basale vraag: ‘Wat zijn de feiten?’ “Er spoelt een golf van informatie over je heen. Wat zijn nou die feiten? Begin maar eens te schiften.”
Structuren
Hoe bewerkstelligt een chef dat zijn redactie meer onderzoekt en uitspit, meer nieuws onder het tapijt vandaan trekt? In elk geval niet door structuren te veranderen, zoals wordt geopperd, zegt hij. Sommer trekt er een vies gezicht bij. “Ik ben tegen structuren en tegen workflows.” Hij vervolgt: “Het komt er gewoon op neer dat je nog even aan dat ene oude rapport denkt, of dat je tegen iemand zegt: kijk daar nog eens even naar. En soms vergeet je dan wel eens wat, zo is het leven.”
In de zaal borrelt de vraag op of Haagse redacties zich vaak laten ‘tippen’ door al die lobbyisten en belangengroepen die zich graag rond het Binnenhof ophouden. Geeraedts heeft weinig contact gehad met lobbyisten, zegt hij. Sommer: “Er zijn heel veel belanghebbenden die rond het Binnenhof cirkelen. We worden met de regelmaat van de klok benaderd. Als ze iets te melden hebben, dan kijken we ernaar. Is het een goed verhaal, dan is het een goed verhaal en doen we er wat mee.”
Onderzoeksjournalistiek in Den Haag ziet er dan ook wat anders uit dan reguliere onderzoeksjournalistiek, aldus Sommer. “Je hebt hier eerder een teveel aan bronnen, dan dat je in parkeergarages moet afspreken voor je verhaal.”
