VVOJ Conferentie 2004
Titel: De hapklare brokjes van de freelancer
Workshop: Kansen voor freelancen!
Sprekers: Marleen Teugels (freelance) en Jos van Hezewijk (Elite Research)
Voorzitter: Kor Goutbeek (freelance)
Datum en tijd: Zaterdag 20 november, 14.15 – 15.30 uur
Verslaggever: Zaid Abdoelrahman
Waarom doen freelance-journalisten aan onderzoeksjournalistiek? Deze vorm van journalistiek is vaak langdurig en ingewikkeld. Een vergoeding via een woordtarief levert niet veel op. Fondsen kunnen het gat kleiner maken maar niet dichten, aldus freelance onderzoeksjournaliste Marleen Teugels.
Een voordeel is dat de freelancer vaak in vrijheid de onderwerpskeuze kan bepalen. En de freelancer kan op eigen initiatief een onderzoeksvoorstel indienen. Maar hoe groot moet de wortel zijn die hij de potentiële afnemer van zijn werk voorhoudt? Hoeveel voorwerk moet de journalist in het voorstel stoppen? Het antwoord is niet makkelijk te geven. Belangrijk is wel vooraf goed te weten hoe haalbaar het is om de hypothese binnen een bepaalde termijn te bewijzen. Dit vereist volgens gespreksleider Kor Goutbeek wel voorwerk dat niet bij voorbaat wordt vergoed. Een realistische begroting maken is hier het advies, maar het inschatten van de investering blijft moeilijk.
Een specialisme wordt door de ervaringen van de aanwezigen gezien als een bijna onmisbare kwaliteit om als freelancer onderzoeksjournalistiek te kunnen bedrijven. Vaak heeft de freelancer, naast het werken aan reguliere verhalen voor een aantal vaste opdrachtgevers, de behoefte om naar eigen inzicht te werken aan een groot achtergrondverhaal over gespecialiseerde onderwerpen.
Het werken in loondienst kan een belemmering opleveren om onderzoeksjournalistiek te bedrijven vanwege hiërarchische verhoudingen en de productiedruk, zo houdt Jos van Hezewijk collega-freelancers voor. Hij prijst zich als onderzoeker gelukkig door meer tijd te hebben voor research dan voor het schrijven. ‘Er is altijd wel een ander die het opschrijft’, zegt hij. Maar dat is niet de praktijk van de meeste aanwezigen.
Het is belangrijk om te voorkomen dat men zich verslikt in de omvangrijkheid van het onderwerp en de begrote researchtijd. Het advies is om ‘hapklare brokjes’ van het onderwerp te maken die binnen drie tot zes maanden zijn te realiseren. Toch misrekent de ervaren Marleen Teugels zich geregeld. Het aantal daadwerkelijk bestede uren is vaak groter dan het aantal begrote uren. Het laten lezen van het artikel door wetenschappers (met verschillende visies) kan je ook helpen om een in vroeg stadium zwakke punten te signaleren en ‘verzanden’ te voorkomen. Af en toe een verhaal voorleggen aan een advocaat kan ook geen kwaad.
Hoe benader je een redactie met een voorstel?
Het is belangrijk om te weten wie op de redactie het contact onderhoudt met de freelancers. Een fonds als Pascal Decroos in België weet wie de mensen zijn en kan freelance-onderzoeksjournalisten hierover informeren.
Wat kan de VVOJ doen voor freelancers?
Freelancers vinden toegang tot databases zoals de Lexis Nexis duur. Vaak wordt een bevriende collega op een redactie gevraagd naar wachtwoorden. De aanwezigen vinden het een goed idee om de VVOJ te vragen zich sterk te maken voor toegang tot databases tegen een gereduceerd tarief. Er ontstaat discussie over wat de VVOJ kan doen als aanvulling op het bestaande werk van de NVJ en VVJ. Sommige freelancers vinden dat de laatste twee meer kunnen doen. De werkgroep Freelance van de VVOJ dient te onderzoeken wat er precies moet gebeuren.
