‘Vergeet nepnieuws. Er is een groter gevaar dat de journalistiek ondermijnt: de invloed van het grote geld.’ Sombere woorden bij de lancering van een nieuw initiatief: OpenMedia. Het collectief onderzoekt in 47 Europese landen welke druk commerciële eigenaren van media en grote adverteerders uitoefenen op redacties en individuele journalisten.
OpenMedia presenteert zich op het platform OpenDemocracy onder de noemer ‘Investigating press freedom’ en met de herhaalde oproep aan journalisten door heel Europa mee te werken aan een enquête naar de invloed van belangenverstrengeling en de toename van advertorials en branded content. Die enquête staat al sinds de zomer open, via OpenDemocracy. De reacties tot nu toe stemmen niet vrolijk.
Zelfcensuur
‘De resultaten wijzen erop dat de farmaceutische industrie, bouwbedrijven, IT-bedrijven en energiegiganten grote invloed uitoefenen op het nieuws,’ schrijft May Fitzgerald, hoofdredacteur van OpenDemocracy en één van de initiatiefnemers van OpenMedia. ‘Deelnemers aan de enquête maken melding van zelfcensuur, of expliciete verzoeken om een grote adverteerder journalistiek met rust te laten. In veel landen geven journalisten aan dat politieke en commerciële belangen beïnvloeden wat wel en niet gepubliceerd wordt.’
‘Giftige dynamiek’
OpenMedia benadrukt dat deze financiële druk vooral een bedreiging vormt voor onderzoeksjournalistiek. Fitzgerald: ‘Met het instorten van het verdienmodel van traditionele media is de druk om te buigen voor adverteerders en media-eigenaren uit de zakenwereld dramatisch toegenomen. Deze giftige machtsdynamiek kan journalistiek onderzoek naar banken, de farmaceutische, landbouw- en fossiele brandstofindustrieën en nog veel meer tegehouden.’
Op de webpagina’s van OpenMedia worden diverse voorbeelden gegeven, onder meer in verhalen van de andere twee initiatiefnemers, datajournalist en -trainer Crina Boros en James Cusick, voormalige politiek correpondent van The Independent. OpenMedia werkt samen met Index on Censorship, King’s College London en de Europese Federatie van Journalisten.
Voor wie de enquête nog niet heeft ingevuld: hier is de Nederlandstalige versie te vinden.
