Staatssecretaris Sander Dekker van mediazaken moet een onderzoek laten instellen naar de bedreigingen voor onafhankelijke (onderzoeks)journalistiek in Nederland. Dat is de strekking van een motie die de Tweede Kamer dinsdag 6 december heeft aangenomen.
De motie was ingediend door Pieter Heerma (CDA) en Mohammed Mohandis (PvdA), tijdens een Mediaoverleg met de vaste Kamercommissie van Dekker, op 28 november. Directe aanleiding voor hun oproep zijn de pogingen van Pretium Telecom om onderzoeksjournalist Peter Olsthoorn juridisch uit te roken.
Heerma vroeg aandacht voor de onderzoeksjournalistiek in reactie op een uitzending van Argos en berichtgeving in NRC Handelsblad over rechtszaken van het telecombedrijf tegen Olsthoorn. ‘Goede onderzoeksjournalistiek is broodnodig, maar die staat onder druk, juist omdat onderzoeksjournalistiek een tijdsintensieve en kostbare vorm van journalistiek is,’ aldus Heerma. ‘Met het zwakker worden van de positie van nieuwsmedia wordt het voor bedrijven interessanter om de journalistiek te frustreren met allerlei juridische procedures. Het voeren van dit soort procedures wordt zo een probaat middel om de waarheid onder tafel te houden.’
Anti-SLAPP
Heerma vroeg Dekker of hij vindt dat ook in Nederland anti-SLAPP-wetgeving een meerwaarde kan hebben. Bij Argos bepleitte VVOJ-voorzitter Evert de Vos de invoering van zulke wetgeving. SLAPP staat voor Strategic Lawsuit Against Public Participation: juridische procedures dus die erop gericht zijn censuur te bewerkstelligen, dan wel een journalist of een burgergroepering kapot te procederen.
Pretium verloor op 29 november een kort geding waarmee het bedrijf publicatie wilde tegenhouden van het webboek Dossier Pretium, een serie van dertig artikelen over het telcombedrijf en zijn eigenaar Hans Nyks. Olsthoorn: ‘Het webboek is daarna meteen open gepubliceerd, nadat ik publicatie eerder had gestaakt om Pretium, voor de vierde keer, ruim de tijd te bieden voor wederhoor.’
‘Zelfcensuur’
Na de uitspraak kondigden Pretium en Hans Nyks meteen een spoedappel aan en een bodemprocedure. Ook loopt sinds vorige week voor het gerechtshof van Den Haag een beroep tegen de eerdere zaak. Met dit beroep mee zijn nu al vijf rechtszaken aangespannen tegen Dossier Pretium. Olsthoorn: ‘Je kunt je voorstellen wat dit mentaal, financieel en qua werkverlet vergt van een freelancer en welke gevolgen dit kan hebben in termen van zelfcensuur. Net als bij klokkenluiders is de druk groot. Alles is erop gericht de journalist te breken en anderen indirect te waarschuwen zich koest te houden.’
De VVOJ ondersteunt Olsthoorn in zijn pleidooi voor anti-SLAPP-wetgeving en mogelijke andere steunmaatregelen voor journalisten die juridisch worden uitgerookt.
Verder lezen
• De letterlijke tekst van de motie die Pieter Heerma samen met Mohammed Mohandis indiende.
• Verklaring VVOJ-bestuur over juridisch uitroken naar aanleiding van dagvaarding Apache.be.
