De Loep, Longlist, Signalerend

‘Help het kapitaal neemt ons over’

De Groene Amsterdammer
Mirjam de Rijk
Redactie

‘Help het kapitaal neemt ons over’, laat zien hoe het grote geld grip krijgt op belangrijke onderdelen van de samenleving: de zorg, het onderwijs, de kinderopvang, de volkshuisvesting. Dit grote geld komt van investeerders die buiten de aandelenbeurs om participeren, beursgenoteerde bedrijven, durfinvesteerders en speculanten. Soms kopen ze hele instellingen op, soms hebben ze controle over essentiële bedrijfsonderdelen zoals personeel, lesmateriaal of bouwgrond.

In vijf verhalen, gepubliceerd in De Groene Amsterdammer, onderzoekt Mirjam de Rijk verschillende maatschappelijke sectoren: hoe groot is de invloed van kapitaalkrachtige partijen daar, wat zijn de maatschappelijke effecten en hoe heeft het zover kunnen komen? Ze schetst een breed beeld. In de zorg gaat het bijvoorbeeld over ziekenhuizen, de GGZ, ouderenzorg, tandartsen en meer… Haar speurtocht in het onderwijs leverde uiteindelijk twee verhalen op, waarvan een specifiek over de invloed van (het kapitaal van) big tech in het onderwijs.

Volgens De Rijk was haar onderzoeksmethode eenvoudig maar arbeidsintensief. Ze interviewde zowel mensen uit de praktijk als deskundigen die pretendeerden het veld te overzien. Daarbij stelde ze zich op als een kritisch analytische gesprekspartner, wat werd gewaardeerd.  Het opbouwen van een band – niet alleen met betrokkenen maar juist ook met leveranciers van feiten en cijfers – was een succesfactor. Verder gebruikte ze haar eigen denkkracht om cijfers te analyseren en maakte ze schema’s met oorzaak-gevolg relaties om te doorgronden wat er precies aan de hand was.

Gerelateerde artikelen

Heineken beloofde kort na de Russische invasie van Oekraïne weg te gaan uit Rusland. De verhalen van FTM onthullen dat de bierbrouwer niet alleen stug door bleef brouwen, maar dat het bedrijf in Rusland sinds het begin van de oorlog 61 nieuwe producten heeft gelanceerd, de productie opschroefde en extra personeel aannam. Heineken dook in het gat dat merken die wel waren vertrokken, zoals Guinness en Coca Cola, achterlieten.

Uit dit onderzoek van Zembla blijkt dat de toelating van bestrijdingsmiddelen in de bollenteelt tekortschiet. De toelatingsautoriteit Ctgb heeft namelijk de risico’s van bestrijdingsmiddelen heeft verzwegen. In 2015 ontdekt het instituut tijdens een steekproef normoverschrijdingen bij een zevental middelen. Deze risico’s, met name voor kinderen, werden destijds niet met de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu gedeeld. De Tweede Kamer kreeg over de steekproef te horen dat ‘alle toegelaten middelen veilig bleken te zijn’. Ook probeerde het Ctgb een cruciaal rapport van het RIVM, met daarin de resultaten van het zogeheten Onderzoek Bestrijdingsmiddelen en Omwonenden (OBO), af te zwakken.

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk