De Loep, Longlist, Opsporend

Genomineerd: De geheime coronadeals van Sywert van Lienden

De Volkskrant
Frank Hendrickx en Tom Kreling
Podcast

Het was een dijk van een onthulling dat BN’er, opiniemaker en prominent CDA-lid Sywert van Lienden miljoenen had verdiend aan zijn ‘non-profit’ mondkapjesdeal met de overheid.

Het was een opmerkelijke deal: de overheid ging voor een gigantisch bedrag in zee met Van Lienden, die geen enkele ervaring had met de levering beschermingsmiddelen. Nog opmerkelijker was dat Van Lienden de deal helemaal niet sloot met zijn non-profit organisatie, zoals hij altijd had beweerd. In het geheim verkocht hij de overheid mondkapjes via een commercieel bedrijfje dat hij met zijn twee kompanen speciaal hiervoor had opgezet. Terwijl bedrijven als Coolblue, KLM en Randstad gratis meewerkten aan zijn initiatief, werden Van Lienden en zijn twee zakenpartners in het geheim multimiljonair, zo onthulden de twee journalisten.

Het onderzoek verliep via twee sporen. Frank Hendricks was in 2020 ook al begonnen met het in kaart brengen van alle claims die Van Lienden deed in talkshows en op sociale media. Hij maakte ook screenshots van Van Liendens tweets over zijn mondkapjesavontuur. Tom Kreling kreeg een tip, nadat de krant een profiel had afgedrukt over Sywert van Lienden, waarin de nadruk was gelegd op zijn non-profitorganisatie. De tipgever zei te weten dat Van Lienden en zijn compagnons miljonair waren geworden: het geld zat allemaal in hun persoonlijke bv’s. Kreling heeft toen alle bezittingen, en vennootschappen van het drietal op een rij gezet. Daar kwam niet veel uit want de bv’s hadden nog geen recente jaarrekeningen gepubliceerd. Via de tipgever kreeg hij echter toegang tot interne stukken.

Dit bood een geweldige inkijk. Zo zagen ze bijvoorbeeld dat de prijs die Sywert van de overheid kreeg veel hoger was dan de prijs waarvoor hij in China ingekocht.

Toch bleef één vraag niet te beantwoorden: hoe had het drietal persoonlijk geld kunnen verdienen aan de mondkapjeshandel, terwijl de stichting Hulptroepen Alliantie een non-profit was?

Een doorbraak kwam toen een bron interne documenten kon leveren over de transacties bij de overheid. Hieruit bleek ook dat de overeenkomst helemaal niet was gesloten met de non-profitorganisatie Hulptroepen Alliantie, maar met de bv Relief Goods Alliance met het drietal als aandeelhouders. Een duidelijk geval van misleiding, want ze hadden altijd verzwegen dat ze lucratiefste order via een eigen bv’tje lieten lopen waarmee ze wel winst konden maken.

De drie jonge ondernemers hadden aanvankelijk nog genoeg vrienden in de media die de onthulling ontkenden en spraken van ‘karaktermoord’. Maar nadat Follow the Money op 31 mei een uur voor De Volkskrant publiceerde dat ze in totaal ruim 20 miljoen netto hadden verdiend aan hun handel met de overheid, was het hek van de dam.

Gerelateerde artikelen

Onder leiding van Follow the Money publiceerden in totaal elf (onderzoeks)redacties uit zeven Europese landen onder de noemer China Science Investigation meerdere artikelen en uitzendingen. In Nederland waren dat RTL Nieuws en FTM, in Vlaanderen De Tijd. Het onderzoek gaat over kennisveiligheid in verschillende Europese landen.

De zesdelige podcastserie onderzoekt hoe de Golfstaten de macht grijpen in de voetbalwereld. In 2010 kreeg Qatar tot verrassing van velen het WK toegewezen. Sindsdien is het land uitgegroeid tot een van de machtigste landen in de grootste sport ter wereld, op de voet gevolgd door Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten.

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk