De Loep, Longlist, Opsporend

Genomineerd: Congo Hold-up

De Standaard en NRC
Kasper Goethals, Nikolas Vanhecke, Carola Houtekamer, Roeland Termote en Jeroen Wester
Redactie

De Standaard en NRC onderzochten samen met zeventien andere media en vijf ngo’s maandenlang 3,5 miljoen gelekte documenten en tientallen miljoenen banktransacties. De onderzoeksreeks onthult de kleptocratie van de voormalige Congolese president Joseph Kabila en zijn clan, en laat zien hoe een corrupte bank fout geld over de hele wereld aantrekt.

Het internationale onderzoek legde de Nederlandse, Belgische en andere Europese links met mogelijke Hezbollah-financierders bloot, de eerste bewijzen van een Chinees omkoopschandaal achter de grootste grondstoffendeal uit de geschiedenis en liet in detail zien hoe een van de rijkste Belgen een fortuin vergaarde met woekerwinsten op landbouwmateriaal in Congo.

De Congo Hold-up bestaat uit een lange reeks verhalen die stuk voor stuk nieuws bevatten over corruptie in Congo én over de internationale criminele netwerken die de zwakke instellingen van het land gebruikten om zich te verrijken en zaken te doen.

De vele onthullingen komen voort uit gelekte documenten die de Franse nieuwssite Mediapart en de ngo The Platform to Protect Whistleblowers in Africa (PPLAAF) in handen hadden. Zij deelden die documenten met het journalistiek consortium European Investigative Collaborations (EIC) en andere ngo’s. De documenten zijn afkomstig van de Afrikaanse BGFI-bank. Het Congolese filiaal daarvan werd jarenlang geleid door Francis Selemani, de adoptiebroer van president Joseph Kabila.

De centrale vragen voor het onderzoek op dit lek waren: hoe gaat corruptie precies in zijn werk en welke internationale, Belgische en Nederlandse netwerken maken gebruik van het corrupte bankfiliaal in Congo?

De meer dan 3,5 miljoen documenten, waaronder PDFs, e-mails, foto’s en spreadsheets, boden een schat aan informatie, in combinatie met tientallen miljoenen transacties die de geldstromen in de onthulden. Er werd een een intern, beveiligd onderzoeksplatform gebouwd, waarop verschillende tools te vinden waren. Zo was er een eigen zoekmachine voor transacties, een wiki-pagina om teksten en onderzoek te delen, een soort dropbox en een chatfunctie.

Gerelateerde artikelen

Onder leiding van Follow the Money publiceerden in totaal elf (onderzoeks)redacties uit zeven Europese landen onder de noemer China Science Investigation meerdere artikelen en uitzendingen. In Nederland waren dat RTL Nieuws en FTM, in Vlaanderen De Tijd. Het onderzoek gaat over kennisveiligheid in verschillende Europese landen.

De zesdelige podcastserie onderzoekt hoe de Golfstaten de macht grijpen in de voetbalwereld. In 2010 kreeg Qatar tot verrassing van velen het WK toegewezen. Sindsdien is het land uitgegroeid tot een van de machtigste landen in de grootste sport ter wereld, op de voet gevolgd door Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten.

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk