door: Sjors van Beek
Sms’jes en WhatsApp-berichten op zowel zakelijke als privételefoons van bestuurders en ambtenaren vallen onder de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Tenminste, als die berichten in het kader van het werk zijn verstuurd.
Dat heeft de Raad van State vandaag bepaald in een zaak tussen een branchevereniging voor zorgaanbieders en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De uitspraak heeft als gevolg dat zakelijke sms’jes en WhatsApp-berichten op die telefoons kunnen worden opgevraagd door bijvoorbeeld journalisten.
In de uitspraak redeneert de hoogste bestuursrechter dat het gebruik van een privételefoon vergelijkbaar is met de situatie dat een bestuurder of ambtenaar een dossier van zijn werk mee naar huis zou nemen; in zo’n geval kon dat dossier al met de Wob worden opgevraagd. Anders zouden bestuursorganen de wet kunnen ontlopen door berichten bewust niet met een zakelijke telefoon te versturen, aldus de Raad van State nu.
De uitspraak betekent niet dat alle sms’jes en WhatsApp-berichten ook daadwerkelijk openbaar moeten worden. De Wob heeft alleen betrekking op zakelijke berichten die onder een ‘bestuurlijke aangelegenheid’ vallen, en niet op privéberichten. Daarnaast kan een bestuursorgaan openbaarmaking van documenten of berichten op grond van de Wob in sommige gevallen weigeren. Die weigeringsgronden blijven ook nu gewoon van toepassing, bijvoorbeeld wanneer het openbaar maken van berichten de privacy van betrokken personen of de belangen van de overheid schendt. Openbaarmaking mag verder ook nog steeds geweigerd worden als berichten ‘persoonlijke beleidsopvattingen’ bevatten. Bij sms’jes en WhatsApp-berichten zal dat, gelet op de aard van het berichtenverkeer, vaker het geval zijn dan bij andere soorten documenten, aldus de Afdeling bestuursrechtspraak.
Als er een Wob-verzoek naar WhatsAppjes of sms’jes binnenkomt hebben bestuursorganen ook niet zomaar toegang tot de privételefoon van de ambtenaar. Wel moet die ambtenaar, als hij zijn privételefoon gebruikt voor het ontvangen en verzenden van werkgerelateerde berichten, deze berichten desgevraagd overdragen aan het bestuursorgaan. Bestuursorganen kunnen hierover ook regels opstellen, die bijvoorbeeld bepalen dat de ambtenaar dit soort berichten alleen op een werktelefoon zet.
