Opnieuw staan in Luxemburg twee klokkenluiders en een journalist voor de strafrechter wegens het lekken van geheime belastingafspraken tussen de Luxemburgse overheid en tientallen multinationals. Joop Bouma van Trouw sprak de onderzoeksjournalist Edouard Perrin. Met instemming van de krant plaatsen wij het verhaal hieronder door.
door JOOP BOUMA – © TROUW
Edouard Perrin, onderzoeksjournalist in Parijs, maakt zich niet al te veel zorgen. Een Luxemburgse rechter sprak hem in juni in eerste aanleg vrij van heling van gestolen informatie. Perrin hoopt en verwacht dat in hoger beroep hetzelfde gebeurt.
Meer ongerust is hij over Antoine Deltour en Raphaël Halet, twee ex-werknemers van adviesbureau PricewaterhouseCoopers (PwC) in Luxemburg, die in 2012 vertrouwelijke documenten over de fiscale praktijken van multinationals aan hem gaven. ‘De juridische positie van klokkenluiders is slecht in Luxemburg, in heel Europa. Nog steeds’, zegt Perrin. De aanklager zal opnieuw gevangenisstraffen en boetes eisen tegen de twee.
Perrin noemt het pijnlijk dat de klokkenluiders in hoger beroep nogmaals voor de rechter zullen staan. ‘Ik heb mijn baan. Ik ben bevoorrecht. Mijn baas betaalt mijn advocaat.’ Maar voor Deltour en Halet is de situatie hachelijker. Deltour werkt nu als gemeenteambtenaar in Frankrijk, Halet is sinds de affaire werkloos.
Belastingconstructies
Deltour en Halet stuitten in computers van PwC op duizenden belastingconstructies die de overheid in Luxemburg sloot met firma’s als IKEA, Pepsi, Walt Disney, FedEx, Deutsche Bank en kledingfirma WE. De bedrijven genoten grote fiscale voordelen. PwC regelde die afspraken voor hen.
Perrin maakte als eerste de belastingdeals bekend, in 2012, op de Franse zender TV2. Twee jaar later kwamen de documenten in handen van ICIJ, een internationaal samenwerkingsverband van onderzoeksjournalisten waarbij ook Trouw is aangesloten. Tientallen media zochten maandenlang door de documenten en wereldwijd volgden onthullingen: LuxLeaks.
De zoektocht van journalisten bracht ook Nederlandse constructies aan het licht, onder meer van kledingketen WE. Nederland en België weigerden uiteindelijk de eigen belastingdeals met bedrijven openbaar te maken.
De publicaties brachten de net aangetreden voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, in een lastig parket. Juncker was eerder premier van Luxemburg, onder zijn regering waren de deals met de multinationals gesloten. Juncker erkende later dat de afspraken ‘niet in alle gevallen’ rechtvaardig waren en soms zelfs ‘moreel onaanvaardbaar’.
Maar dat hielp Deltour en Halet niet. Zij werden veroordeeld tot voorwaardelijke gevangenisstraffen van twaalf en negen maanden en boetes van 1500 en 1000 euro, wegens diefstal, het illegaal toegang verschaffen tot PwC-computers en schending van het beroepsgeheim.
Algemeen belang
Deltour en Halet hebben zich altijd beroepen op het algemene belang van hun daad: zij wilden een misstand aan de kaak stellen en waren niet uit op persoonlijk gewin. Journalist Perrin werd wel vrijgesproken. De aanklager, die onvoorwaardelijke gevangenisstraffen had gevorderd tegen Deltour en Halet, tekende beroep aan.
Wat journalist Perrin dwars zit, is dat de man die alle Luxemburgse fiscale afspraken goedkeurde, Marius Kohl, alias Mr. Ruling, nooit is gehoord in de strafzaak en ook vandaag niet zal getuigen. De 63-jarige Kohl, jarenlang de baas van de sectie in Luxemburg die afspraken maakte met buitenlandse bedrijven, beroept zich op zijn zwakke gezondheid. Perrin: ‘Ik vind dit eigenlijk minachting van het hof. Dit is de man die alle deals schreef. Maar hij zal er opnieuw niet bij zijn.’
De zaak tegen Deltour en Halet toont volgens Perrin aan dat klokkenluiders, die uit algemeen belang misstanden signaleren, volledige protectie tegen juridische acties moeten hebben. “Het hangt nu te veel af van nationale overheden of er een soort van bescherming is.”
Actie Europarlementariërs
Hier staat het hele LuxLeaksdossier van Trouw.
Op de foto: Antoine Deltour, een van de klokkenluiders, met zijn advocaten tijdens de behandeling van de LuxLeakszaak voor de rechtbank
Foto Ato Grosso – Own work, CC BY-SA 4.0
