De uitreiking van De Loep kreeg dit jaar een onverwacht actueel accent. Twee van de vier prijzen die de VVOJ vrijdagavond uitreikte, waren voor producties over Srebrenica. Eerder op de dag was bekendgemaakt dat er geen nieuw onderzoek komt naar de aanval op de moslim-enclave in juli 1995.
De Loep is het jaarlijkse eerbetoon van de VVOJ aan het beste werk in de Nederlandse en Vlaamse onderzoeksjournalistiek. Uit 55 inzendingen waren elf producties genomineerd voor prijzen in vier categorieën. Deze prijzen werden traditiegetrouw uitgereikt tijdens de VVOJ Conferentie Onderzoeksjournalistiek 2016, die dit jaar was neergestreken in de Vlaamse universiteitsstad Leuven.
Aanmoedigingsprijs
De Aanmoedigingsprijs, voor journalistiek talent tot 30 jaar, ging naar Enzo van Steenbergen voor Het NRC-euthanasieonderzoek (NRC Handelsblad). ‘Een origineel onderzoek met hoge maatschappelijke relevantie en veel nieuwswaarde. En dat alles in een mooie vorm gegoten, verspreid over meerdere publicaties,’ aldus het juryrapport.
Digitaal
Maurits Martijn en Cees Wiebes wonnen De Loep 2016 in de categorie Digitaal met Operatie Leunstoel: hoe een klein Nederlands bedrijf de CIA hielp om de Russen af te luisteren voor De Correspondent. ‘Een geweldig goed geschreven verhaal, dat is gebaseerd op uitstekend onderzoekswerk naar de onbekende spionageactiviteiten van een Nederlands bedrijfje,’ aldus de jury. ‘Bovendien is het verhaal op een sterke manier digitaal gepresenteerd, met side notes voor extra informatie, een toelichting op de werkwijze, een overzicht van de hoofdpersonen en uitleg over afluistertechnieken.’
Tekst
In de categorie Tekst werd De Loep toegekend aan Robert Dulmers en Casper Thomas voor Wie gaf het bevel? De jury over deze productie in De Groene Amsterdammer: ‘Een schitterende reconstructie, heel precies, spannend opgeschreven. De makers hebben bergen informatie verzameld en gerangschikt en hebben alles zeer goed uitgezocht. Een ultieme inspanning is geleverd om hoor- en wederhoor te plegen. De jury is diep onder de indruk van de wijze waarop zoveel feitelijke informatie zo meeslepend is verwoord.’
Audiovisueel
Het grootste compliment van de jury, onder voorzitterschap van Jeroen Smit, was voor de tv-documentaire Waarom Srebrenica moest vallen, van Huub Jaspers en Bart Nijpels, die Argos TV uitzond in de zomer van 2015. ‘Deze documentaire komt griezelig dicht in de buurt van perfecte onderzoeksjournalistiek. Het Argosteam heeft de geschiedenis herschreven. Aanhoudend, diepgravend, goed in beeld gebracht, alle partijen aan het woord gelaten,revelerend en relevant. Kortom: verplichte kost op voorschrift van de Loepjury.’
In de documentaire stellen Jaspers en Nijpels dat Verenigde Staten, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk in 1995 in het geheim hadden afgeproken geen luchtsteun te zullen geven aan VN-troepen op de grond, zoals het Nederlandse Dutchbat. Naar aanleiding van de uitzending laaide de Srebrenicadiscussie opnieuw op en voerde het NIOD een verkennend bronnenonderzoek uit. De uitkomst hiervan onderschrijft de onthullingen van Argos TV niet. Het zou slechts gaan om een bevestiging van een al eerder binnen de VN genomen besluit om luchtaanvallen op te schorten, omdat de Serviërs een groot aantal VN-militairen in gijzeling hielden.
‘Loep is hard nodig’
In zijn inleidende toespraak benadrukte juryvoorzitter Jeroen Smit het belang van prijzen zoals De Loep. ‘De VVOJ heeft de prijs ingesteld om collega’s door middel van erkenning en eerbetoon aan te moedigen, het genre te stimuleren. Dat is hard nodig. Hoe groot is de behoefte aan verdiepende waarheidsvinding, eigenlijk? Wat is de impact, hoe groot is de rol van ‘de waakhond van de democratie’? En waar manifesteert deze zich?’
‘Terwijl de jury zich stortte op het beoordelen van de 55 inzendingen, vochten Hillary Clinton en Donald Trump op de achtergrond om het Witte Huis. Niet eerder speelde de traditionele/ professionele journalistieke waarheidsvinding zo’n marginale rol bij de verkiezing van de machtigste leider van de wereld.’
Prijzengeld
De winnaars van De Loep 2016 ontvingen ieder een oorkonde en een handgeblazen Loep van de Tsjechische glaskunstenaar Marek Bartko. Verder was per productie een prijzengeld van 1500 euro. Enzo van Steenbergen kreeg als winnaar van de Aanmoeidigingsprijs een oorkonde en 750 euro. Van Steenbergen wordt ook uitgenodigd volgend jaar eenmalig zitting te nemen in de Loepjury.
Verder lezen
Het volledige overzicht van de Loepnominaties staat hier.
[wpdm_hotlink id=94 link_label=’Het rapport van de jury is hier te vinden.’]
Studenten van de opleiding onderzoeksjournalistiek van Verspers/Open Eyes hebben scrolly’s gemaakt over de elf genomineerde producties voor de Loep 2016. Bekijk ze hier allemaal.
