KEYNOTE 3 Op de rol voor de keynote speeches waarmee de VVOJ Conferentie 2015 wordt geopend, staat de Ghanese onderzoeksjournalist Anas Aremeyaw Anas. Maar hij moet daags tevoren afzeggen: Anas mag van justitie zijn land niet uit. Daarom valt zijn Keniaanse collega Kassim Mohamed voor hem in.
door Gidi Pols
Mohamed begint zijn bijdrage met het verzoek aan alle aanwezigen op te staan en dertig seconde stilte in acht te nemen ‘voor de slachtoffers van terrorisme wereldwijd, van Parijs tot Mogadishu’.
Mohamed, zelf van Somalische afkomst, doet vooral onderzoek in Kenia en Somalië. Werken als onderzoeksjournalist in Oost-Afrika, vertelt hij, is werken onder totaal andere omstandigheden dan die westerse journalisten gewend zijn. In Kenia werd deze maand nog een onderzoeksjournalist gearresteerd omdat zijn verhaal over overheidsuitgaven niet goed was gevallen bij de autoriteiten. Dit soort intimidatie van journalisten komt nog meer voor in andere landen in de regio zoals Somalië, Ethiopië en Eritrea.
Erger dan de intimidatie noemt Mohamed de zelfcensuur van media in Kenia. In 2013 maakte hij Call the Executioner. Deze tweedelige documentaire laat zien dat de Keniaanse inlichtingendiensten in hun strijd tegen terreur verdachten vermoorden.
Op 1 september 2013 werd het eerste deel uitgezonden op de Keniaanse televisie. De dag erna werd Mohamed bij zijn baas geroepen, de hoofdredacteur van Kenya Television Network. Die vertelde dat de overheid niet wenste dat het tweede deel werd uitgezonden.
Uiteindelijk gebeurde dat toch, na aandringen van Mohamed niet te zwichten voor de druk vanuit de politiek. Maar na de uitzending hoorden de makers dat ze door de politie en inlichtingendienst werden onderzocht. Mohamed vertrok toen voor een paar weken naar de Verenigde Staten.
Een latere documentaire van Mohamed, Wolves at Westgate, gaat over Keniaanse militairen die bij de bevrijding van de gegijzelden in het winkelcentrum Westgate uit de winkels stalen. Deze documentaire werd niet uitgezonden omdat het televisiestation het niet aandurfde. Dit soort zelfcensuur was voor Mohamed reden ontslag te nemen. Nu werkt hij samen met drie anderen aan de oprichting van het onafhankelijke Africa Uncensored Net.
In het tweede deel van zijn speech gaat Mohamed in op de eerdere keynote van de Deense journaliste Cathrine Gyldensted, over constructieve journalistiek. Het verhaal van hoop in Afrika is volgens Mohamed de technologie. Kenia is het meest ontwikkelde land in de regio. Het politieke debat op twitter via hashtags is sterk en er is ook een invloedrijke groep bloggers. Afrika is niet alleen dood en destructie.
Mohamed vraagt het publiek, waar moeten jullie aan denken bij Afrika? Rechts in de zaal zegt iemand: ‘Muziek uit Togo.’ Links zegt iemand: ‘Armoede.’
‘Ah, armoede,’ antwoordt Mohamed. ‘Ik zag gister een item op de Nederlandse tv over armoede in Afrika. De verslaggeefster vroeg aan een kind: “Is dit alles wat je eet?” De shots waren heel mooi, maar deze manier om het verhaal te maken is echt niet goed. Zo kan je zo’n kind niet in beeld brengen.”
Wat Afrika volgens hem nodig heeft, is het verhaal van hoop.
Bekijk Kassim Mohammeds documentaires online:
- Call The Executioner (deel I) (deel II)
- Killer’s Corridor (deel I) (deel II)
- Wolves at Westgate
