Titel: Hoe houd je je bronnen geheim?
Datum: 8 november 2014
Tijd: 14:00 – 15:15
Sprekers: Huub Jaspers, Otto Volgenant
Moderator: Charlotte Govaert
Aantal deelnemers: 10
Verslag: Laura Vandenberghe
In onderzoeksjournalistiek krijg je vaak te maken met risicovolle informatie. Het is de taak van de journalist om zijn bron waarvan hij de informatie gekregen heeft te beschermen.
Bronnen zijn op dat vlak soms naïef en ze denken dat ze geen bescherming nodig hebben. Maar er zijn tal van voorbeelden waarbij bronnen zware straffen krijgen omdat ze riskante informatie gedeeld hebben.
Ook in Nederland zijn er voorbeelden van het gevaar van risicovol informatiebezit. Het weekblad ‘Autoweek’, deel van Sanoma, was in het bezit van beelden van een straatrace. Van de politie moesten ze die beelden onmiddellijk afgeven en als ze dit niet deden ging de politie hun volledige redactie sluiten.
Otto Volgenant, advocaat op vlak van mediarecht, zegt dat de redactie in dit geval niet verplicht was om mee te werken omdat de politie een rechter-uitspraak had.
Volgens Volgenant zijn te veel journalisten onvoldoende op de hoogte van hun rechten en plichten in verband met mediarecht.
Naast tips kregen de aanwezigen ook een realistische en waargebeurde case aangeboden.
Stap voor stap moesten de journalisten voorstellen doen hoe ze hun bron en zichzelf zouden beschermen. Ze kregen telkens raad van Huub Jaspers, adjunct-eindredacteur van Argos radio, en Otto Volgenant, de advocaat.
De case gaat als volgt: Een bron die volledig onschendbaar wil blijven geeft je een CD-rom met beelden. Op die CD-rom staan beelden van ontsnapte Afghaanse gevangen die zonder enige vorm van proces geëxecuteerd worden. Duitse en Nederlandse commando’s en de geheime Afghaanse diensten zijn hierbij betrokken.
Het ministerie van Defensie weet dat je in het bezit bent van die beelden en vraagt of ze de beelden mogen zien. Wat doe je?
Van Jaspers kregen we de tip om foto’s altijd af te printen en de originele CD-rom te vernietigen. Betrek altijd je hoofdredacteur erbij en één zeer betrouwbare bron waar je geen achterhaalbare band mee hebt.
Stap 2 in de case: Je bron, die in München woont, wil zijn originele CD-rom terug.
Je rijdt naar München en onderweg zie je dat je achtervolgd wordt. Volgens Jaspers rijd je op dit moment bij voorkeur terug naar huis zodat je je bron niet in gevaar brengt.
Hij geeft ook als tip om geen telefoon mee te nemen op zo’n momenten want anders ben je altijd traceerbaar.
Het is daarnaast aan te raden om niet via e-mail of telefoon met je bron te communiceren. Praat en maak altijd afspraken in persoon.
Wanneer je echt niet anders kan, kun je eventueel communiceren met je bron door met een andere mobiele telefoon te bellen naar een andere mobiele telefoon dan die van je bron.
Als je iets moet teruggeven zoals de Cd-rom in het hierboven besproken voorbeeld, doe je dat het liefst door het af te geven op een specifieke,vooraf afgesproken plek.
Stap 3: Bij je terugkomst staat de politie op je stoep. Je wordt ervan verdacht staatsgeheime informatie te bezitten en de politie doorzoekt je huis. In deze situatie vraag je eerst naar het huiszoekingsbevel van de politie. Je zwijgt tot je advocaat er is.
Stap 4: Er is geen reden om je vast te houden en je schrijft en publiceert je verhaal. Nu vraagt het Openbaar Ministerie je foto’s. Ook hier ben je pas verplicht mee te werken als de rechter dat beslist maar zolang je je bron geheim houdt kan je beter meewerken.
Jaspers gaf tot slot nog de tip om niet altijd aan je verhaal te denken.
Soms ben je moreel verplicht je verhaal te laten liggen als het risico te groot is voor je bron. Volgens hem moet je niet te paranoïde zijn, maar wel ermee rekening houden dat alles kan gebeuren.
