Titel: Finding stories in data
Datum: 8 november 2014
Tijd: 09:00-10:00 uur
Spreker: David Donald
Aantal deelnemers: 15
Verslag: Emilie De Clerck
‘In mijn carrière heb ik al veel veranderingen gezien in datajournalistiek, de term zelf bijvoorbeeld bestaat nog niet zo heel lang. Of misschien ben ik het die al wat oud aan het worden is.’
David Donald is een goedlachse man die niet terugdeinst van een grapje. Hij is specialist op gebied van datajournalistiek en, zoals hij zelf ook grapte, hij was er bijna van in het begin bij.
Vooraleer Donald vertelt hoe hij zelf met data aan de slag gaat, keert hij terug naar het prille begin, naar Philip Meyer’s precision journalism.
Meyer, een politiek journalist die door Donald de vader van datajournalistiek wordt genoemd, kreeg in 1962 de opdracht een poll te houden. Dat jaar waren er gouverneursverkiezingen en het was zijn taak om te achterhalen hoe Ohio zou stemmen.
Hij belde aan bij mensen en vroeg hen een enquête in te vullen. Al die enquêtes verdeelde hij eerst in twee stapels: zij die gingen stemmen voor een democratische senator en zij die gingen stemmen voor een republikeinse.
Die twee stapels verdeelde hij vervolgens op geslacht, en de daaruitvolgende vier stapels op salarisniveau, afkomst en op etniciteit.
‘Op een bepaald moment stond zijn hele kamer vol met stapeltjes papier en dacht hij bij zichzelf: ‘Hmm, er moet toch een betere manier bestaan’, lacht Donald.
Die betere manier vond Meyer ook. Hij leerde werken met punchkaarten en mainframecomputers (gigantische, logge computers die vooral in de jaren zeventig van de vorige eeuw populair waren) om alle gegevens te verwerken.
Na Meyer kwam Elliot Jaspin, een Amerikaan die de Pulitzerprijs voor onderzoeksjournalistiek heeft gewonnen. Hij onderzocht hoe zaken zouden moeten gebeuren ten opzichte van hoe ze werkelijk verliepen.
Zo wist hij dat het tegen de wet was om buschauffeur te zijn wanneer je een zedendelinquent bent of wanneer je betrapt bent op rijden onder invloed.
‘Maar Elliot besefte natuurlijk ook dat alles niet altijd gebeurt zoals het voorgeschreven staat’, vertelt Donald verder.
Wat hij deed, was een database van alle buschauffeurs van Rhode Island vergelijken met een database van zedendelinquenten en mensen die betrapt waren op rijden onder invloed.
Uit zijn onderzoek bleek dat honderden mensen in beide databases stonden.
Met dit onderzoek introduceerde hij de term computer-assisted reporting, want voor het eerst werden computers echt gebruikt om bericht te geven.
‘Wat deze twee mannen gemeen hebben, is dat ze allebei tools van de sociale wetenschappen namen en toepasten op de journalistiek. Ze wisten helemaal niet dat ze bezig waren met datajournalistiek. Ze gebruikten gewoon methodes die toevallig data vereisten’, besluit Donald.
Dat is precies wat hijzelf ook heeft gedaan.
In 2011 startte hij een onderzoek naar Medicare, een Amerikaans gezondheidssysteem, nadat hij een tip had gekregen over mogelijke fraude.
Als eerste moest hij data verzamelen. Hij stuurde Medicare een freedom of information letter.
‘In Amerika geldt de freedom of information act. Deze wet stelt dat de overheid documenten moet vrijgeven’, vertelt Donald.
Dat ging niet zonder slag of stoot, maar na tussenkomst van een advocaat kon Donald de data kopen voor 12.000 dollar, in plaats van de oorspronkelijk geëiste 97.000 dollar.
Vervolgens ging hij aan de slag met de data. Al vlug bleek dat bepaalde dokters voor serieuze bedragen fraudeerden.
Donald doorspitte de data en bracht de fraude aan het licht in zijn stuk cracking the codes. Het hele project duurde in totaal dertien maanden.
‘Was het niet vlugger en minder duur geweest om gewoon met dokters te gaan praten nadat je de tip had gekregen,’ vroeg een deelnemer aan Donald.
Daarop antwoordt Donald steevast:
‘Nee, ik wilde geen he-said she-said verhaal. Ik had de data nodig als bewijsmateriaal.’
