Titel: Rondetafelgesprek freelancers
Datum en tijd: 16 november 2013 09:00 uur – 10:15 uur
Gespreksleider: Miro Lucassen
Aantal deelnemers: 4
door Jitse Schipper
In de vorm van een rondetafelgesprek wisselden de aanwezige freelancers ervaringen uit. De volgende onderwerpen kwamen aan bod:
Tijd
Freelancers komen vaak tijd te kort. Het is daarom belangrijk je opdrachten goed te plannen. Enkele suggesties van de aanwezigen:
• Kijk of je met een andere freelancer kunt samenwerken. Dan kun je elkaars workload overnemen als het druk is, net als op een redactie.
• Wees streng voor je klanten: geef ze niet te veel ruimte geven om met aanvullingen of wijzigingen te komen. Vaak weten ze niet wat ze willen en ontdekken ze werkenderwijs allerlei nieuwe mogelijkheden. Maar dat is juist waar ze jou voor inhuren.
Of zeg: “Dat kan wel, maar dan moet je een week wachten (want ik heb nog een andere opdracht).”
• Eis dat je één contactpersoon bij je opdrachtgever hebt. Zo voorkom je dat andere mensen zich ermee gaan bemoeien die elk hun eigen stempel op het eindproduct willen drukken (vooral leidinggevenden hebben soms die neiging).
BTW
Het is voor freelancers niet altijd even duidelijk wanneer je btw moet heffen en wanneer niet. In het algemeen geldt: voor journalistieke opdrachten niet; voor andere opdrachten wel. Maar er is een grijs gebied. Ook belastinginspecteurs zijn niet altijd eens, zoals sommige aanwezigen uit ervaringen konden vertellen.
Commerciële opdrachten
Als freelancer krijg je regelmatig commerciële opdrachten. De aanwezigen erkennen dat ze niet zonder die opdrachten kunnen om rond te komen, maar het kan wel vragen oproepen omtrent je ethiek en je geloofwaardigheid.
De lijn kan heel dun worden als je voor commerciële bedrijven gaat werken. Als je een commerciële opdracht hebt gedaan, kun je vervolgens geen opdracht aannemen waarbij je een kritisch stuk over dat onderwerp zou moeten maken. Ofwel je bent te vriendelijk (en dus niet kritisch genoeg) ofwel je krijgt ruzie met je eerste opdrachtgever. En zelfs als je naar je eigen geweten volkomen correct te werk gaat, dan heb je toch de schijn van partijdigheid tegen je en staat je geloofwaardigheid op het spel.
Een van de aanwezigen heeft als vaste afspraak dat hij na een commerciële opdracht minsten een halfjaar niet in een andere hoedanigheid over dat onderwerp schrijft. Criterium van een andere aanwezige: “Ik doe alleen opdrachten waar ik met trots m’n eigen naam onder kan zetten. Ik spreek ook altijd af dat ik de opdracht naar eigen inzicht mag uitvoeren.”
Overigens hebben opdrachtgevers lang niet altijd door hoe gevoelig het kan liggen. Het is dus goed om dat duidelijk te maken. Een bank begon ooit een persconferentie over de jaarcijfers met het bedanken van één van de aanwezige journalisten voor diens bijdrage aan het jaarverslag.
Als je in vaste dienst bent, is het een stuk makkelijker: gewoon niet doen. Als freelancer is het moeilijker. Als je nee zegt, krijg je je hypotheek niet bij elkaar. De verzoeken die je krijgt, zijn ook veel diverser: ghost writing, speech schrijven, mediatraining geven, debatten modereren, enzovoort. Daarbij moet je je realiseren dat je niet alles kúnt: voer alleen taken uit waar je goed in bent.
Een aanwezige Vlaamse freelancer vertelt dat er in België regels voor zijn: als men ontdekt dat je als journalist commerciële opdrachten hebt uitgevoerd, kan je perskaart worden ingetrokken. Hoewel je dan nog prima als journalist kunt werken, verlies je wel bepaalde privileges, zoals gratis met het openbaar vervoer mogen reizen.
Onderzoeksjournalistiek
Als freelancer kun je moeilijk leven van onderzoeksjournalistiek te bedrijven. Onderzoeksjournalistiek kost veel tijd zonder de zekerheid dat het geld oplevert.
zoveel tijd zonder (zekerheid dat) het oplevert. Mogelijke oplossingen:
• Maak gebruik van fondsen.
• Werk samen. Dan ben je minder tijd kwijt en beschik je over meerdere expertises.
Het blijkt ook moeilijk een eenmaal geschreven (onderzoeks)artikel te verkopen. Veel bladen willen er geen geld voor betalen, omdat ze geen budget voor freelancers hebben. Soms kan het helpen om al vroeg individuele redacteuren van bladen enthousiast te maken en pas later een verhaal te verkopen.
