VVOJ-directeur Margo Smit is in Rio de Janeiro voor de achtste wereldconferentie onderzoeksjournalistiek. Voor de VVOJ blogt ze dagelijks over haar ervaringen. Vandaag: een rondje langs internationale toppers: David Leigh, Marina Walker Guavera, en Sarah Cohen. Wil je meepraten over de conferentie? Dat kan. VVOJ-leden kunnen inloggen en reageren.
door Margo Smit
Het is altijd maar afwachten wat de opkomst is op de laatste ochtend van een congres. Zeker als de avond ervoor is geëindigd in prijsuitreikingen, een rockband van onderzoeksjournalisten en een paar biertjes op een lege maag. Toch is het zaaltje voor de sessie over het runnen van een onderzoeksproject te klein voor de tientallen editors en managers. Gezien de namen in het panel is dat niet zo gek.
Managing the beast
David Leigh, voormalig teamleider van de onderzoeksredactie van The Guardian, vertelt er over het managen van wat hij noemt ‘unlikely sources’ als Wikileaks’ Julian Assange en Edward Snowden. “Werken met dit soort Hacktivists stelt je voor allerlei technische, ethische en operationele problemen. Maar de resultaten zijn ongelooflijk. Het is de toekomst”, zegt hij. Het was voor hem bijna een fulltime job, hij omringde zich met juristen en zocht versterking door samen te werken met andere grote mediahuizen.
Marina Walker Guevara, ICIJ’s projectmanager, laat zien hoe ze haar teams samenstelt. “Sommige journalisten werken voor hun eigen onderdeel van het verhaal en met name de data-cracks werken voor het hele project. Zij zijn de ruggengraat waarop alle verslaggevers terugvallen.”
Ze “minimaliseert de kans op conflicten” door te skypen, Google hang-out sessies en een voor ICIJ op maat gemaakt forum, waarop de deelnemers verplicht moeten communiceren wat ze doen en ontdekken. Communicatie is key, is de boodschap van dit panel. Hoe kan het ook anders.
Werk als teamleider niet alleen met je gezonde verstand maar ook met je emotionele intelligentie, zegt Walker Guevara. Waaraan Ed Pound van Al Jazeera toevoegt dat je ook een goede hand in het kiezen van verhalen moet hebben en soms (maar niet te vaak) tunnelvisie. Dat houdt je gefocussed als team.
Rood vlees
Hoe Sarah Cohen (New York Times) de bazen boven zich tevreden houdt? “Ik geef hen regelmatig wat red meat, een stukje van het verhaal dat zo sterk is dat ze ons wel verder moeten laten gaan. We werken meestal met teams van drie man: een vakredacteur die het onderwerp goed kent en snel kan reageren, een data-expert en een collega met een goede pen. Die drie dingen vind je zelden in één persoon. Ik schrijf elke week voortgangsmemo’s en probeer dagelijks contact te hebben met alledrie. Anders gaat ieder soms zijn eigen gang…”
Ze doet er nog een laatste tip bij. “Vertel je chefs wat er minimaal uit je onderzoek zal komen, en vermijd dat je teveel belooft. Dan zal het alleen maar meevallen en je blijft realistisch.” Noem het verwachtingsmanagement.
Zwemmen tegen Jezus
Het slotpanel geeft de volhouder nog twee dames die van multimediale storytelling weten. Mariana Santos leerde het vak bij, alweer, The Guardian en stelt haar talenten nu in dienst van La Nacion in Costa Rica. Ze schetst de anatomie van een multimediale desk: een visionair journalist voor de ideeën, een grafisch ontwerper (zijzelf), een data-geek en een transportbusje vol programmeurs. Plus een handvol (veelal gratis) programma’s als Google Refine en Tableau.
Ze toont daarna project na project, van de London Olympics (waarvoor de krant naast de serieuzere visuals ook spelletjes maakte: zo kon je bijvoorbeeld een paard en een tijger de 100 meter laten lopen tegen Usain Bolt, of de vrije slag zwemmen tegen Jezus) tot de rellen, waarvoor de krant 2,6 miljoen tweets analyseerde en daarna weergaf hoe geruchten zich tijdens de gevechten verspreidden.
Er is zelfs een visualisatie van hoe de krant verhalen maakt, featuring ‘Joris’ (Luyendijk). Ze is niet bang om eens op haar gezicht te gaan tijdens een project. ‘Fail fast, succeed soon’ is het devies.
Hetgeen Amanda Cox (New York Times) aanvult met de leukste en mooiste producten van haar team, dat 30 man sterk is en een topprioriteit van de krant beheert. Een voorbeeld dat overal nagevolgd kan worden is de weergave van mogelijke waterspiegelstijging voor het verspreidingsgebied van de krant (half Manhatten wordt een visvijver).
Een ander is het zoeken van alle personen op een beroemde foto, zoals die van de finish van de Boston Marathon, waar dit jaar twee bommen ontploften. Via sociale media werden de betrokkenen op de foto achterhaald, en achter iedere persoon hangt nu een persoonlijk verhaal in soundslides. Er is zoveel meer dan Snow Fall, wil ze maar zeggen. “Kijk maar eens op onze pagina ‘2012, the year in graphics’.” En zo moet je soms terugkijken om de toekomst te zien.
In de komende weken zal de GIJC-website gevuld blijven worden met tipsheets. Het doet je nu al verlangen naar Lillehammer 2015. Of naar Zwolle in november, for that matter.
