Datum: vrijdag 18 november 2011
Tijd: 15:45-17:00 uur uur
Sprekers: Joost Oranje (NRC Handelsblad) en Jan Rozendaal (Dagblad van het Noorden)
Moderator: Piet Depuydt (De Tijd)
Aantal deelnemers: ongeveer 25
Verslag: Michel van der Staak
Hoe zorg je er voor dat je een vast team van onderzoeksjournalisten gerealiseerd krijgt binnen de traditionele media? Joost Oranje en Jan Rozendaal proberen in deze workshop aan de hand van hun praktijkervaring uit te leggen hoe je zoiets het beste kunt organiseren.
Al in de 90-er jaren probeerde men vaste onderzoeksredacties op te richten. Deze projecten zijn meestal snel weer gesneuveld. Rozendaal en Oranje geven hiervoor drie redenen.
– De onderzoeksjournalisten zaten in deze projecten vaak weggestopt in een apart kantoor, waardoor niemand wist wat daar nou echt gebeurde.
– De clubs raakten ondergesneeuwd door het dagelijkse nieuws
– Het resultaat van de onderzoeksprojecten is niet altijd zeker
Bij het opzetten van een onderzoeksproject moeten er volgens de sprekers drie doelen in het achterhoofd worden gehouden.
Het project moet goed verankerd worden in het bedrijf. Er moet een constante stroom van onderzoekstukken worden gegenereerd. En het project moet strak aangestuurd worden.
Het is belangrijk om goed contact te houden met de andere redacties. Door tussen de andere redacties in te zitten kun je hen goed op de hoogte houden van de projecten waar je mee bezig bent.
Hierdoor is het ook makkelijker om de contacten van je collega’s aan te boren, waarvan je vaak niet eens wist dat ze die hadden. Je kweekt op deze manier wederzijds respect wat zal leiden tot een betere samenwerking tussen de redacties.
Hoe succesvol een onderzoeksgroep is kan moeilijk gemeten worden. Je moet jezelf de vragen blijven stellen of de productiviteit hoog genoeg is, of er genoeg scorende stukken worden gemaakt en of de onderzoeksgroep zelfredzaam genoeg is.
Volgens Oranje is het heel slecht om een norm af te dwingen, want ‘de redactie weet wat er van hen verwacht wordt.’
Wat betreft de onvoorspelbaarheid van onderzoeksprojecten is weinig veranderd.
‘Vaak is aan het begin van een onderzoek nog niet duidelijk wat er mogelijk uit kan komen en van tijd tot tijd worden projecten pas in laat stadium afgeschoten. Het hoort bij onderzoeksjournalistiek dat je risico’s neemt’, aldus Oranje.
De sprekers pleiten voor het opnemen van dataspecialisten in onderzoeksteams. Juist bij onderzoeksjournalistiek komt dergelijke kennis van data zeer goed van pas. Al kunnen data, aldus Oranje nooit op tegen de ouderwetse bronnen.
Hij benadrukt nogmaals het belang van het delen van contacten binnen het eigen team en met de andere redacties.
Het is dus belangrijk om goed contact te houden met de andere redacties en de eindredacteur. Laat je niet wegstoppen in een afgelegen kamertje, scoor gewoon een tafel in het midden van de redactievloer. Probeer gebruik te maken van elkaars contacten en durf risico’s te nemen, aldus het advies.
