Nieuws, Woo

Nationale Ombudsman: ‘Overheid maakt van openbaarheid juridisch steekspel’

Volgens de Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer maakt de overheid van zijn openbaarheidbeleid een ‘juridisch steekspel waar de burger niets aan heeft’. Brenninkmeijer zei dit tijdens een openbare Ronde Tafeldiscussie georganiseerd door de vaste commissie Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer.

door Margo Smit

Tijdens de Ronde Tafeldiscussie, betoogde Brenninkmeijer – die enkele uren eerder was herbenoemd tot Nationale Ombudsman – voor de Kamercommissie dat de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) beter afgeschaft kan worden en ‘vervangen door een nieuw openbaarheidregime dat niet zo afschuwelijk juridisch is.’

De ombudsman doelde op de veelheid aan procedures via welke burgers en journalisten momenteel aan verzochte informatie moeten komen.

Minister Donner van Binnenlandse Zaken schreef op 31 mei j.l. de Kamer een brief waarin hij de stand van zaken opmaakte m.b.t. het functioneren van de Wob. Hij deed daarin ook voorstellen tot aanpassing van de wet, onder meer om een eind te maken aan zogenoemd ‘oneigenlijk gebruik’ van de Wob, bijvoorbeeld om een dwangsom op te strijken. Volgens Brenninkmeijer doet de minister met zijn voorstellen echter aan ‘symptoombestrijding. De geconstateerde excessen zijn symptomen van het slecht functioneren van de wet.’

De Kamercommissie nodigde voor het Ronde Tafelgesprek journalisten, advocaten en Wob-experts, wetenschappers, de Vereniging Nederlandse Gemeenten (namens de lagere overheden) en de ombudsman uit.

Het is voor het eerst sinds 2004 dat de Kamer zich weer op overlegniveau met de Wob bezighoudt. De sprekers, waaronder journalisten van NRC Handelsblad, RTL Nieuws en de VPRO, alsook de directeur van de VVOJ , prezen de kamer daarvoor.

De sprekers kwamen met een keur aan verbeteringsvoorstellen, variërend van betere archivering van overheidsdocumenten, het opzetten van een elektronisch documentenregister, het opleiden van extra Wob-ambtenaren, het afschaffen van de Wet Dwangsom bij Wob-verzoeken en het instellen van een onafhankelijke Wob-autoriteit die bezwaren tegen weigering van documenten kan toetsen. Met name over deze laatste suggestie wilden de aanwezige Kamerleden van PvdA, VVD, D66, GroenLinks, PVV, SP en PvdD meer weten. Opvallende afwezige was het CDA, de partij van verantwoordelijk minister Donner.

Een dag eerder, tijdens de Right to Know Dag 2011 in Groningen, vroeg advocaat Eric Daalder aan de VVOJ wat journalisten zelf kunnen doen om de Wob werkbaar te houden. Daalder is als advocaat verbonden aan kantoor Pels Rijcken en treedt als zodanig veel op in Wob-zaken voor bestuursorganen van de overheid.

VVOJ-directeur Margo Smit stipte aan dat rechtstreeks contact met ambtenaren al veel misverstanden zou kunnen voorkomen. ‘Maar dat kan nauwelijks meer,’ zei Smit. Zo wilde de VVOJ een vervolg maken op haar boekje ‘Een muur van rubber. De WOB in de journalistieke praktijk’ uit 2009. ‘We wilden ook de ervaringen van ambtenaren met ons als wobbende journalisten te boek stellen. Om daarvan te leren. Maar we stuitten op huiver om daar open over te praten. Anoniem lukte nog wel, maar dat wilden we niet.’ Het boekje kwam er niet.

Nog niet. Want tijdens de discussie stelde Nationaal Ombusdman Brenninkmeijer zich achter het streven van de VVOJ. ‘Als jullie hier bruggen willen bouwen, dan zal ik me vanuit mijn functie inspannen om die toegang tot Wob-ambtenaren te verwezenlijken,’ zei Brenninkmeijer.

De toezegging van Brenninkmeijer om zich in te spannen voor een vervolgonderzoek over de Wob en zijn uitspraken, een dag eerder, bij de Tweede Kamercommissie, markeren het einde van een lange periode van relatieve stilte rondom de Wet openbaarheid van Bestuur. Ter afsluiting van deze heugelijke week besteedt het VPRO-onderzoeksprogramma ‘Argos’ op zaterdag 1 oktober uitgebreid aandacht aan openbaarheid en de rol van de Wob. [link naar argos]

Download hier de VVOJ gesprekspunten van de Ronde Tafel op 29 september 2011 (PDF-document).

Links:
* De Wob op de schop, Argos, 1 oktober 2011
* Ombudsman wil meer openheid regering en afschaffing WOB, NRC Handelsblad 30 september 2011
* Ombudsman: ‘Overheid is als een oesterschelp. Frits Bloemendaal, GPD, 29 september 2011.
* Ombudsman overweegt onderzoek Wob, 30 mei 2011, VVOJ
* Ombudsman: ‘Justitie schendt recht op vrije nieuwsgaring’, 17 augustus 2008, VVOJ
* Wob Dossier VVOJ

Gerelateerde artikelen

Op 9 december 2023 publiceren VPRO en HUMAN op de website van Argos een door de hoofdredacteuren Marc Josten en Willem van Zeeland ondertekend statement. Daarin maken ze bekend met onmiddellijke ingang een compleet Argos-dossier, bestaande uit een reeks van radio-uitzendingen, artikelen en video’s over seksueel misbruik, offline te halen. Het betreft uitzendingen die zijn gemaakt door twee gerenommeerde onderzoeksjournalisten, Huub Jaspers en Sanne Terlingen, beiden al vele jaren actief lid van de VVOJ.

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk