Journaliste Anneke Verbraeken vindt dat de Nederlandse staatssecretaris van Buitenlandse Zaken Ben Knapen tijdens zijn bezoek aan Rwanda en Congo, dat 13 februari begint, zich uit moet laten over de persvrijheid in Rwanda tijdens zijn gesprek met de Rwandese president Paul Kagame. De onderzoeksjournaliste die al jaren verslag doet over Rwanda, Congo en Burundi, kreeg onlangs te horen dat ze – voor het eerst – geen visum voor Rwanda zou krijgen. Hierdoor kan ze haar plan om mee te reizen met de staatssecretaris tijdens zijn bezoek aan het Afrikaanse land komende week, niet realiseren.
Tekst: Rachel Levy
Een officiële reden van de weigering heeft Verbraeken niet gekregen, maar de freelance journaliste denkt dat Kagame haar ‘te kritisch’ vind.
‘Ik volg al heel lang presidentskandidate Victoire Ingabire, die deel uitmaakt van de oppositie en sinds 14 oktober 2010 vastzit. Woordvoerders van president Kagame noemden mij al eerder een ‘vriendin van Ingabire’ en weigerden mij daarom bijvoorbeeld ook een interview met de president.’
Het is de eerste keer dat de Rwandese autoriteiten Verbraeken een visum weigeren. In de afgelopen jaren reisde de journaliste vele keren naar Rwanda. Zo deed ze onder andere verslag van de recente presidentsverkiezingen, waarin Kagame op controversiële wijze met een meerderheid van 93 procent van de stemmen werd herkozen.
Het veranderde imago van Kagame in de internationale publieke opinie maar ook de onrust in het Midden-Oosten verklaren mogelijk ook waarom haar dit keer een visum is geweigerd, meent Verbraeken.
‘De Rwandese autoriteiten zijn erg bang voor een situatie als in Egypte, Tunesië en Algerije. Ooit was Paul Kagame het lievelingetje van de internationele wereld. Op het oog was er geen corruptie in Rwanda en achter de schermen leek niets te gebeuren wat niet door de beugel kon.
Kagame echter zet de oppositie onder grote druk – denk aan de arrestatie van presidentskandidate Victoire Ingabire. Datzelfde geldt voor journalisten. Er zijn verschillende Rwandese collega’s gearresteerd, één journalist is neergeschoten, verschillende kranten zijn geschorst, en ga zo maar door. Ook plaatselijke NGO’s wordt her werken bijna onmogelijk gemaakt.’
Verbraeken zegt slechts één van de vele critici van Kagame te zijn, die de toegang tot het land is geweigerd.
‘Ook Peter Verlinden van de VRT en de Antwerpse hoogleraar Philip Reijntjens krijgen geen visum meer,’ vertelt ze.
Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken en de ambassade in Kigali lieten Verbraeken weten dat ze haar teleurstelling begrijpen, maar weinig konden doen.
‘Ze houden zich op het standpunt dat elk land het recht heeft zelf te bepalen wie het wel en geen visum verstrekt.’
De NVJ heeft op haar verzoek de Rwandese Media High Council een brief gestuurd. Verbraeken heeft inmiddels ook contact gezocht met de internationale federatie van journalisten (IFJ) en Reporters without Borders.
Verbraeken, die Rwanda als ‘een echte dictatuur’ beschrijft, hoopt dat oud NRC-redacteur Knapen zich de komende dagen voor de persvrijheid zal inzetten.