VVOJ2010 verslag: Ronde Tafel Onderwijs Onderzoeksjournalistiek

Titel: Ronde Tafel onderwijs onderzoeksjournalistiek
Datum: 20 november 2010, 10:45-12:00 uur
Sprekers: Fleur Besters, Marco Van Kerkhoven, Harmen Groenhart en Michel Simons
Moderator: Gerard Smit
Aantal deelnemers: 14
Lees hier ook de handout van Gerard Smit over zijn eigen cursus en het verslag van Gerard Smit over deze Ronde Tafel.
Tekst: Charlotte Doolaege
Al van bij het begin van de rondetafel maakt moderator Gerard Smit duidelijk dat er bij het onderwijs in onderzoeksjournalistiek rekening moet gehouden worden met drie grote luiken:
1. Wat voor opdrachten geef je studenten (laat je hen samenwerken of apart? Krijgen ze keuze in hun onderwerp of wordt hen iets opgelegd? Interne of externe opdrachten?)?
2. Wat voor begeleiding bied je studenten?
3. Wat gebeurt er met het resultaat?
Een eerste voorbeeld van hoe het onderwijs in onderzoeksjournalistiek aangepakt kan worden, is het Nederlandse project Nero van de Fontys Hogeschool Journalistiek.
Het is een soort collectieve stage van drie maanden, waarbij leerlingen ingedeeld worden bij twee grote redacties van een krant. Ze krijgen wel nog begeleiding van twee docenten van hun school. De studenten van de Fontys Hogeschool Journalistiek kiezen weliswaar net als bij andere hogescholen een medium, maar moeten dat bij Nero zoveel mogelijk loslaten.
Er wordt van hen verwacht dat ze thuis zijn in alle disciplines. Ze krijgen het juiste materiaal om radio, tv, krant en een up-to-date website te maken, en verder wordt er vooral van hen verwacht dat ze professioneel en creatief zijn.
Voor de studenten is een project als Nero natuurlijk een buitenkans, maar de redacties profiteren er ook van. De studenten lopen vaak langs bij de deelredacties en werken ook met hen samen. Op die momenten kunnen de studenten dingen doen waar zij geen tijd voor hebben. Hun aanwezigheid is daarom ook voor de redactie een aanwinst.
Doordat de werkdruk zo hoog ligt, valt het vaak vanaf week één al op waar de grote talenten zitten. Maar zelfs die studenten hebben het vaak ook erg moeilijk om planmatig te werken, en worden door alle druk van buitenaf af en toe emotioneel.
Fleur Besters: ‘Ze zijn bijzonder gemotiveerd om vooruit te raken, en zijn zeer enthousiast over alles wat ze bereiken. Het is natuurlijk voor de studenten een prachtige kans om zichzelf in de kijker te plaatsen. Desondanks hebben ze de begeleiding wel echt nodig.’
Een tweede studentenproject is dat van het onderzoek in Almere, dat gevoerd werd in maart 2010. Het liep zeven weken, voltijds, in het kader van een keuzevak. De aanleiding voor dat onderzoek was de afschaffing van een regionale krant, en de vraag hoe dat de lopende verkiezingen zou beïnvloeden.
Dat leverde volgens begeleider Marco Van Kerkhoven meer dan genoeg stof om te onderzoeken en om over te schrijven. Er kwamen ook nog andere onderwerpen aan bod in de zeven weken die volgden. Van Kerkhovens constatering is dat de studenten moeite hebben om nieuwswaardige dingen boven te halen, of feit van mening te onderscheiden. Dit ondanks het feit dat ze de gemeente met weinig moeite aan de praat kregen.
Van Kerkhoven: ‘De studenten hebben weinig ontzag voor de gemeente, en daarom belden ze gewoon vier keer na elkaar naar de burgemeester als ze vragen hadden.’
Studenten zijn volgens hem ook erg gepassioneerd over wat ze doen, en verbazen zich nog over alles.
Hij prijst hen ook om hun vasthoudendheid: ‘Ze springen er echt op als tijgers.’
Daartegenover staat volgens hem dat ze vaak slordig zijn met hun data en te weinig investeren in duurzame relaties.
Een laatste project, dat door tijdgebrek helaas te weinig aan bod kon komen, is dat van Harmen Groenhart, over mediaverantwoording. Het doel van dat project is om te evalueren in welke mate media verantwoording afleggen over wat ze doen, aan zelfregulering doen.
Het project houdt concreet in om studenten in te delen in groepjes en ieder groepje een bepaald medium te laten beoordelen aan de hand van bepaalde criteria. Groenhart merkte op dat studenten het vaak moeilijk hadden met de abstractie van het begrip mediaverantwoording.
Daar is het volgens hem de taak van de docent om de opdracht te concretiseren. Aan de andere kant win je met hen wel veel tijd, omdat ze beter hun weg kennen op het internet. Groenhart concludeerde dat studenten beter inzetbaar zijn dan je soms zou verwachten.