VVOJ2010 verslag: basistechnieken wobben in Nederland

Titel: Basistechnieken wobben in Nederland
Datum: 20 november 2010, 9:00-10.15 uur
Spreker: Brenno de Winter
Aantal deelnemers: 15
Tekst: Jan Braakman
In essentie is het in Nederland eenvoudig en beroep te doen op de openbaarheid van bestuur (WOB). Maar, vertelt ervaringsdeskundige Brenno de Winter, je moet wel geduld hebben.
De Winter publiceert zelf in verschillende media, waaronder Web-wereld, NU.nl en PC Active. Hij heeft openbaarheidverzoeken gedaan in tal van dossiers, waaronder de OV chipkaart en het elektronisch patiënten dossier.
Hij is inmiddels 25 tot 30 uur per week bezig met de WOB-verzoeken.
De Winter constateert een langzaam groeiend besef bij de overheid, dat stukken openbaar moeten zijn.
In het kort schetst hij de procedure van een openbaarheidverzoek: het begint met een eenvoudige brief waarin je vraagt om documenten die betrekking hebben op een bepaalde bestuurlijke aangelegenheid.
Je hoeft zelf geen belang te hebben bij de zaak waar je informatie over wilt, maar je moet wel aangeven wat je zoekt. Vraag om een beslissing per document en eventueel om een ambtelijk bewerkte versie of een samenvatting. Documenten zijn overigens niet alleen vellen papier.
Ook e-mails, sms-berichten, audiofragmenten, beeldmateriaal en zelfs databestanden vallen onder de WOB.
‘Je vraagt niet om een gunst. Je wilt toegang tot iets wat al van jou is.’
Niet alleen de Wet Openbaarheid van Bestuur geeft je recht tot documenten.
Ook het Verdrag van Aarhus biedt aanknopingspunten voor openbaarmaking, zeker als er milieuaspecten meespelen. En dat moet je ruim zien.
Bijvoorbeeld: Een beslissing over de keuze van bepaalde software heeft milieuaspecten, omdat het ene softwarepakket meer energie vergt dan het andere.
Voordeel van een beroep op het Verdrag van Aarhus is dat de overheid duidelijker moet uitleggen waarom bepaalde informatie niet wordt vrijgegeven
De overheid heeft 28 dagen de tijd om te antwoorden. Die termijn kan met 28 dagen worden verlengd, en dat gebeurt volgens de Winter standaard.
De overheid kan bovendien nog twee weken extra tijd nemen als de documenten betrekking hebben op een andere partij (een bedrijf of een particulier).
Als het antwoord niet naar je zin is, kun je in bezwaar gaan. Daarvoor staat een periode van drie maanden.
Als de overheid niet tijdig antwoordt, kun je beginnen met een ingebrekestelling.
Dan krijgt de overheid alsnog twee weken de tijd voor een antwoord, op straffe van een dwangsom. Komt het antwoord niet, dan in je wel 1.260 euro, maar je hebt nog steeds geen antwoord.
Je kunt vervolgens naar de rechter. De gang naar de rechter is extreem krachtig, zegt De Winter.
‘De overheid ligt echt niet wakker van die 1.260 euro, maar ze worden wel zenuwachtig als de landsadvocaat bij de rechter moet uitleggen waarom ze geen beslissing nemen.’
Bij de rechter heeft de overheid de zaak niet meer zelf in handen heeft. Je kunt de rechter vragen zelf in de zaak te voorzien. Dat betekent dat de rechter aangeeft welke stukken moeten worden vrijgegeven en op welke manier.
Als de overheid duidelijk niet van zins is de stukken te geven of je verzoek te behandelen, dan kun je via een kort geding druk op de zaak zetten. De zaak via de kort-geding-rechter laten behandelen is niet een recht maar een gunst. De rechtbank beoordeelt of je recht hebt op de behandeling van de zaak.
Meer informatie:
Woberator (Uitgebreide uitleg Wob-procedure)
Overheidsuitleg Verdrag van Aarhus