Conferentie, Kenniscentrum

VVOJ2010 Verslag: Onderzoek met foto’s

Titel workshop: Onderzoek met foto’s
Datum: zaterdag 20 november 2010, 9:00-10:15 uur
Met: Daniel Koning, Jimmy Kets en Filip Claus
Aantal aanwezigen: 12
Centraal thema: Verschillen tussen foto-documentaire journalistiek en niet-foto-documentaire journalistiek
Lees ook het verslag van Simon Demeulenmeester.
Tekst: Geraldine Eeschaudt
Daniel Koning: Zilver Stad
Zijn fotoboek gaat over het leven na de massamoorden in Srebrenica. Deze Serviërs hebben hier ontzettend door geleden. Portretten en levensomstandigheden worden via fotomateriaal aan de lezer tentoongesteld.
De fotograaf schetst een verwoest en reëel beeld van de gemeente. De werkloosheid is hoog en de levensomstandigheden niet optimaal.
Daniel Koning bezocht de gemeente verschillende malen. Via een voorafgaand literatuuronderzoek ontdekte hij hoe de gruweldaden verlopen zijn. Met een Servische en Moslim tolk doorkruiste hij het gebied en nam contact op met de bewoners.
Hij trachtte de levenswijze zo goed mogelijk te doorgronden door alledaagse taferelen en omstandigheden mee te maken. Zo bezocht hij onder andere de voormalige zilvermijnen en woonde een huwelijk en begrafenis bij.
De informatie verwerke hij in etappes: na de eerste confrontatie nam hij afstand van de situatie en analyseerde hij zijn ervaringen. Later keerde hij terug en paste zijn visie aan. Dit deed hij ook na zijn derde bezoek, enzovoorts.
Volgens Daniel Koning is moet een fotograaf iets in beeld brengen waar het publiek normaliter langs loopt. Via een stilstaand beeld moet de fotograaf iets trachten te vertellen.
Bewegende beelden zorgen ervoor dat je qua tempo bent overgeleverd aan degene die de film monteerde. Fotografie is een andere manier van werken. Hier probeert de fotograaf een aantal momenten in één beeld te verenigen. Zo geeft hij betekenis aan wat de kijker ziet.
Filip Claus en Jimmy Kets
Hun fotoboek geeft een beeld over de levensomstandigheden in de stadsrand van Gent, meerbepaald de Brugse Poort.
Beide fotografen tonen met hun werk aan hoe het is om te leven in de marge van de samenleving. Taferelen die men associeert met Oostbloklanden blijken dichterbij dan gedacht. De buitenrand van Stad Gent is eenzaam, verloederd en verarmd.
Het boek pleit voor een betere individuele aanpak om deze bewoners te helpen en minder te investeren in majestueuze projecten.
Opmerkelijk was, dat bij de samenstelling van de tentoonstelling aan de fotografen werd gevraagd om enkele foto’s te censureren, waaronder een beeld van shotscene met kindje ernaast.
De boodschap van de foto’s kwam zeker over naar de bezoekers en lezers: velen zagen hun eigen stad, zoals ze deze nooit voordien hadden gezien. Dit is volgens Jimmy en Filip het doel van onderzoeksjournalistiek: iets nieuws brengen.
De fotografen hadden veel voorbereidingswerk. Ze gingen bijvoorbeeld te werk met straathoekwerkers. Elke fotograaf – vijf in totaal – bracht zijn eigen invalshoek en thema in het werk naar voren (bijvoorbeeld: ‘junk’, ‘Roma’).
Eerst moest men infiltreren in de wijk en een vertrouwensband opbouwen met de mensen die ze fotografeerden. Daarna pas begon het fotografiewerk – er werd nooit in het geheim gefotografeerd.
Volgens deze fotografen is het bovendien belangrijk eerst te weten welke boodschap je wil vertellen en welke symboliek je wil naar voor brengen.
Anderzijds moet je ook als fotograaf niet enkel naar symboliek zoeken of een mooi beeld overbrengen die je op voorhand al in gedachten hebt.
Tijdens het werk zie je vaak zaken met eigen verbazing en beleef je zaken die je niet verwacht. Je moet je ook op het onverwachte voorbereiden. Het is een organisch project, het groeit dag per dag.
Als fotograaf kun je proberen de massa te mobiliseren, maar dit blijft moeilijk. Het lukt zeker om iets te bewegen en maar direct resultaat blijft lastig.
Er zijn wel internationale voorbeelden van fotografen die iets hebben losgemaakt, zoals de beroemde foto van het vluchtende meisje met napalm tijdens de Vietnamoorlog. Deze droeg zeker bij tot het einde van deze oorlog. Hulporganisaties gebruiken deze beeldvorming ook.
Toch moet een fotograaf beseffen dat je niet fotograaf en actievoerder tegelijkertijd kunt zijn.
Voor deze fotografen zijn de beelden primerend. Je ziet een beeld en slaat het op. Als fotograaf maak je niet zomaar een foto, het is met een hele achtergrond en symboliek. De foto moet op zichzelf kunnen staan.
Je wil ten eerste hoop brengen en de mensen die de foto’s bekijken, een uitweg geven. De boodschap is: ‘het leven gaat door’. Je wilt de mensen naast alle onrecht die je toont, een positieve kant tonen.

Gerelateerde artikelen

conferentie-1x

Claimen en framen, dat was het thema van de conferentie 2023. Wie claimt en framet stuurt de dialoog, zet thema’s op scherp en maakt andere geluiden vaak monddood. Hoe gaan we hier als onderzoeksjournalisten mee om? Hoe bewegen we ons in een wereld van wantrouwen? Daarover ging het onder meer tijdens twee succesvolle en verrijkende conferentiedagen op vrijdag 17 en zaterdag 18 november 2023 in Gent.

conferentie-1x

Eind 2013 ontvangt de gemeenteraad van Birmingham, Engeland – een merkwaardige anonieme brief waarin melding wordt gemaakt van een complot van Islamisten om openbare scholen in een achterstandswijk over te nemen. Het geheime plan had de codenaam Operation Trojan Horse. De brief wordt intern snel ontmaskerd als nep, maar veroorzaakt toch landelijke paniek als die in maart 2014 lekt naar de pers. Anekdotes over leerkrachten die Salafistische gedachten in de hoofden van hun leerlingen pompen en hun vrouwelijke collega’s discrimineren, buitelen over elkaar heen in de media.

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk