Een nieuwe mijlpaal voor de onderzoeksjournalistiek: Der Spiegel, The Guardian, de New York Times kregen enkele weken geleden inzage in negentigduizend documenten van het Amerikaanse leger in Afghanistan. Zondag publiceerden de drie hun verhaal.
Een klokkenluider lekte de informatie eerder aan Wikileaks, een in Zweden gevestigde internet-organisatie. Wikileaks besloot vervolgens drie grote media in de gelegenheid te stellen het materiaal te onderzoeken, op voorwaarde dat de drie hun verhaal tegelijkertijd zouden publiceren.
De Amerikaanse overheid is niet bepaald van de actie gecharmeerd en stelde dat de publicatie van het materiaal het leven van de militairen in gevaar brengt.
Wikileaks, dat het ruwe materiaal zondag op de eigen website publiceerde, zegt dat dit absoluut niet is. Wikileaks wijst erop dat het enkele duizenden stukken bewust niet publiceerde om de lokale bevolking en militairen te beschermen.
De manier waarop Der Spiegel, The Guardian en de New York Times tegelijkertijd publiceren lijkt op een eerder incident waarbij internationale media de handen ineensloegen om op zorgvuldig gecoördineerde wijze verslag doen van een zaak.
In 2009 gebeurde dat met de oliemaatschappij Trafigura. Ook daar was toen The Guardian bij betrokken. Of dit keer uitsluitend de bij de publicatie van het materiaal is samenwerkt, of ook bij het onderzoek, is niet helemaal duidelijk.
Het publiceren van of uit ruw materiaal van het leger is overigens niet zonder risico voor onderzoeksjournalisten. De Israëlische Uri Blau, werkzaam voor dagblad Haärets, woont sinds december 2009 noodgedwongen in Groot-Brittannië om vervolging te voorkomen. Eerder publiceerde hij uit 2.000 militaire documenten waarover hij beschikking had gekregen.
De affaire loopt nog steeds en Blau’s gedwongen ballingschap duurt inmiddels acht maanden.
Zie ook:
Die Afghanistan Protokollen, Der Spiegel, 25 juli 2010
Afghanistan: the War Logs, The Guardian, 25 juli 2010
The War Logs, The New York Times, 25 juli 2010
Afghanistan War Logs: Story behind biggest leak in intelligence history, The Guardian, 25 juli 2010
Wil je bijgepraat worden door collega’s over hun lokale onderzoeksverhalen? Wil je snel overheidsstukken kunnen vinden en doorzoeken? De verhalen liggen op straat, maar je moet ze wel vinden. Prominente sprekers geven een kijkje in hun keuken op dinsdagmiddag 21 mei in Alkmaar.
