Nieuws

Onderzoek: journalist wantrouwt burgerjournalistiek

Veel Vlaamse beroepsjournalisten vrezen voor hun imago door de opkomst van burgerjournalistiek. Ze zeggen niet vaak sensatie in te zetten als lokmiddel en ze maken zich zorgen over de commercialisering. Dat blijkt uit het onderzoek ‘De frustratie van de vierde macht’ van Carmen van Oers van de K.U.Leuven.

Dit artikel verscheen eerder op Stampmedia.be
Het onderzoek onder 541 Vlaamse beroepsjournalisten is een van de eerste wetenschappelijke onderzoeken naar het standpunt van de Vlaamse beroepsjournalist over zijn professionele en maatschappelijke rol.
Burgerjournalistiek
Niet minder dan 52,9 procent van de ondervraagden vreest dat de burgerjournalistiek het imago van de beroepsjournalistiek schaadt. De reactie van een beroepsjournalist illustreert dit. “Het is niet alleen een vak, maar ook een beschermd beroep dat een eigen deontologie kent en onderhevig is aan rechten en plichten. Burgerjournalistiek is onzin, want synoniem voor amateurisme. Of haalt u er een burgerchirurg bij als u moet worden geopereerd of een burgerloodgieter als de buizen verstopt zijn?”
Volgens Van Oers hoeft dit niet te betekenen dat de beroepsjournalisten gekant zijn tegen burgerjournalistiek, zolang er maar een duidelijk onderscheid is tussen beide vormen.
Sensatie
Verder zegt 56,2 procent niet bewust over te gaan tot een sensationele aanpak om extra impact aan een gebeurtenis te geven. De pers kreeg veel kritiek te verwerken bij de berichtgeving rond Kim De Gelder en het drama in het kinderdagverblijf in 2009. Ook bij het onderzoek rond Ronald Janssen begin 2010 leek de kritiek van sensatiezucht opnieuw de kop op te steken. De respondenten in dit onderzoek geven echter aan zelf niet aan deze sensatie mee te werken.
“Misschien verantwoordt de ernst van de situatie de wijze van berichtgeving waardoor deze door de journalist niet als buitensporig wordt beschouwd”, zegt Van Oers. “Een andere mogelijkheid is dat in deze gevallen de richtlijnen wel degelijk even uit het oog werden verloren. Vergeleken met het aantal goede berichten dat per dag verschijnt, zijn deze reacties minimaliseerbaar. Minimaliseerbaar is hierbij geen synoniem voor onbelangrijk.”
Van Oers stelt zich dan ook de vraag: ”Bestaat de daling van de kwaliteit of wordt de volledige beroepsgroep met de vinger gewezen voor de fouten van een minderheid?”
Commercialisering
Hoewel dit niet uitdrukkelijk in het onderzoek werd gevraagd, maakten de beroepsjournalisten wel vaak bedenkingen rond de tendens van commercialisering en de mogelijk negatieve gevolgen daarvan. ”De druk van marketing- en advertentiediensten en hun klanten is torenhoog geworden”, schreef een journalist in de vragenlijst. “Je wordt soms verplicht ‘gekleurd’ te schrijven en krijgt banbliksems over je heen als je een stukje gefundeerde kritiek neerschrijft, ook al is die gestoeld op diverse interviews. Dreigementen met stopzetting van advertenties worden steeds meer schering en inslag.”
Verder onderzoek
Van Oers stelt dat journalisten moeten functioneren binnen een complexe en veranderende omgeving waarin tegenstrijdige zaken van hen worden verlangd. Zo zijn er de druk die ze ervaren en het gebrek aan vertrouwen enerzijds en de basiswaarden en deontologie anderzijds.
Om de specifieke aanleiding tot het wantrouwen van de burgerjournalistiek en de sensationalisering te kennen, is verder onderzoek nodig.

Gerelateerde artikelen

Op 9 december 2023 publiceren VPRO en HUMAN op de website van Argos een door de hoofdredacteuren Marc Josten en Willem van Zeeland ondertekend statement. Daarin maken ze bekend met onmiddellijke ingang een compleet Argos-dossier, bestaande uit een reeks van radio-uitzendingen, artikelen en video’s over seksueel misbruik, offline te halen. Het betreft uitzendingen die zijn gemaakt door twee gerenommeerde onderzoeksjournalisten, Huub Jaspers en Sanne Terlingen, beiden al vele jaren actief lid van de VVOJ.

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk