Van oude TV-opnamen van Hepie en Hepie tot een registratie van de pyrolyse van rubber. Zo uiteenlopend zijn de verzoeken om bewegend beeld die binnenkomen bij de klantenservice van het Instituut voor Beeld en Geluid. En naar alles wordt trouwhartig gezocht, zegt specialist film en televisie Hans van den Berg tijdens het VVOJ Café Extra op 21 mei. ‘Al weet ik van het laatste nog steeds niet wat ze nou precies bedoelden. We hadden het overigens ook niet.’
VVOJ Café Extra
Spreker: Hans van den Berg (specialist film en televisie)
Locatie: Instituut voor Beeld en Geluid, Mediapark, Hilversum
Datum: 21 mei 2010
Verslag: Margo Smit, 25 mei 2010
Extra: Handout met info en zoektips
Klik hier voor de foto’s van de middag, gemaakt door freelance journalist Richard Helwig
Deze zonnige vrijdagmiddag hebben een dikke twintig VVOJ-leden de weg naar het Hilversumse Mediapark gevonden, om zich te laten rondleiden door het archiefmekka van de Nederlandse omroep. De kubus van bijna 60 bij 60 bij 60 meter (waarvan vijf verdiepingen ondergronds) naar ontwerp van architect Neutelings Riedijk en met de herkenbare kleurrijke gevelpanelen van Jaap Drupsteen huisvest niet alleen 700.000 uur aan beeld- en geluidsregistraties (van publieke omroepen, Polygoon en Rijksvoorlichtingsdienst), maar ook amateurfilms, audiovisuele apparatuur en een omvangrijke fotocollectie. De twee miljoen foto’s worden nu in sneltreinvaart gedigitaliseerd om ontsloten te worden. Binnen een paar jaar moet ook dit alles te doorzoeken zijn.
Voor onderzoekers en journalisten is Beeld en Geluid een bron van informatie, en niet alleen over de geschiedenis van de televisie. ‘ Sinds jaar en dag wordt tweemaal per jaar een hele week alles opgenomen van tv en radio (ook van de commerciëlen), in week 14 en week 40. Dat is allemaal openbaar beschikbaar, voor studenten of onderzoekers. Daaruit kan je allerlei informatie halen en cultuurhistorische verbanden zien.’
Van den Berg vertelt over de beeldverhalen in de glazen gevel (‘Als je goed kijkt, zie je daar Hanneke Groenteman!’), neemt ons mee naar de krochten van de depots (‘We hebben hier echt wel eens een muis, ook op 20 meter diepte’) en geeft de historie van voor een archief zoiets essentieels als de brandbeveiliging. ‘De gedachte was te blussen met gas, maar dan moesten medewerkers binnen 30 seconden eruit zijn. Daarvoor zijn sommige depots te groot. En dan heb je wel de band bewaard, maar niet de medewerker gered. Dus is toch maar gekozen voor een sprinklerinstallatie.’
De hoofdmoot van de middag wordt besteed aan de archief- en zoekmethode die Beeld en Geluid hanteert. Sinds 2006 loopt een dagelijkse stroom televisie- en radioprogramma’s rechtstreeks de servers binnen. ‘Een staat hier op het Mediapark, één op een onbekende locatie in Nederland. Als hier dan wat gebeurt is niet alles verloren,’ grijnst Van den Berg. ‘Alles wordt tegenwoordig geregistreerd. Vroeger niet, tot 2006 werden wel al het nieuws en de sport opgenomen en verwerkt, maar van de overige programma’s maar de helft.’
Documentalisten, zo’n 60 in totaal, beschrijven het materiaal (inhoudelijk, op steekwoord, op datum, medewerker, programmamaker, rechthebbende en nog zo wat criteria). Via een uitgekiende zoekmachine, Immix, kan dan op al die ingangen gezocht worden. Als het een klant zelf niet lukt, kan de afdeling Klantenservice bijspringen. ‘Vraagt u ons om koeien die in een vliegtuig stappen? Geen probleem, er blijken heel wat koeien in vliegtuigen te stappen terwijl er gefilmd wordt. Maar het dikste jongetje van China hebben we niet kunnen vinden, dat bleek zo niet gedocumenteerd te zijn,’ zegt Van den Berg.
Hoe komt hij zelf aan zijn expertise, vragen de bezoekers aan Van den Berg. ‘Veel kijken,’ zegt hij zonder aarzelen. ‘Veel zoeken, veel zien. Er is geen opleiding voor, onze expertise zit in ons hoofd.’ Met die wetenschap, nieuwe kennis en handige zoektips, én een visitekaartje van de man die zoeken kan, gaat het gezelschap alsnog de zon in: het fantastische terras van Beeld en Geluid op. Voor een bezoek aan de ‘Experience’ elders in het gebouw is het nu simpelweg té mooi weer.
Meer lezen?
Ook mede-bezoeker en publicist Jan Taco maakte een verslag.
Wil je bijgepraat worden door collega’s over hun lokale onderzoeksverhalen? Wil je snel overheidsstukken kunnen vinden en doorzoeken? De verhalen liggen op straat, maar je moet ze wel vinden. Prominente sprekers geven een kijkje in hun keuken op dinsdagmiddag 21 mei in Alkmaar. De middag wordt georganiseerd door de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ).
