Le Canard Enchainé drukt geen advertenties af maar is financieel zeer gezond. Daarnaast is het een onderzoeksblad in een land waar grote kranten hebben besloten vrijwel geen onderzoek meer te doen. Hoe doen ze het? Claude Angeli, editor van dit al 100 jaar bestaande weekblad vertelt.
Tekst: Margo Smit, 23 april 2010
Angeli legt uit dat het blad de journalisten tot aandeelhouders heeft gemaakt, en als ze weggaan of overlijden kunnen alleen andere journalisten de aandelen overnemen. Daarmee is het blad compleet onafhankelijk van financiers. Verder draait het weekblad op abonnementen en losse verkoop.
En ze blijven ‘lean and mean’: geen dikke auto’s of dure kantoren, geen grote staf met knappe secretaresses. Maar wel een wekelijks portie van 8 pagina’s satire, cartoons en onderzoeksverhalen van hoog niveau voor 1€20 per stuk.
Vorig jaar draaide Le Canard 8 miljoen euro winst, die helemaal terugvloeiden in het blad. In 2008 waren er 536.000 abonnees, nu iets minder dan 500.000. Angeli wijdt het aan een teruglopende nieuwsgierigheid in Frankrijk.
‘Mensen kijken TV en kopen minder een krant of blad.’ En dus onderzoekt Le Canard – naast de echte schandalen van de Franse politiek – toch ook de roddels van het Elysee en de huwelijksperikelen van de Sarkozi’s.
‘Want dat willen lezers ook weten, en dan verkopen we weer wat meer.’ Maar het gebeurt wel op die typische Canard-manier.
De inhoud maakt Le Canard lang niet altijd geliefd. Angeli vertelt over de microfoons die de geheime dienst in 1973 al probeerde te plaatsten in de kantoren van Le Canard om erachter te komen van wie het eendje zijn verhalen kreeg.
‘Maar via diezelfde bronnen hoorden we dat de microfoons geplaatst zouden worden. We dienden een klacht in, en we hebben gewonnen.’ Het kostte een minister zijn baan. En het geeft aan dat het blad tot op de burelen van de hoogste overheden gelezen en gevreesd wordt.
‘We schijven over de machtigen der aarde, en die proberen soms wraak te nemen.’
Le Canard staat bekend in Frankrijk om zijn goed geschreven verhalen. Angeli haalt een boek aan over ‘storytelling’, wat hij als de kern van het succes ziet.
‘Wees beknopt, maar raak de emoties. Zie het alsof je elke dag een ansichtkaart aan je publiek stuurt. Als je die twee dingen kunt, kan je voor ons een verhaal schrijven.’
Maar hoe ‘ruik’ je een verhaal dat niet alleen goede onderzoeksjournalistiek is maar ook goed voor de business? Angeli kan het niet goed verklaren, hij gooit het vooral op ervaring.
‘We nemen niet snel heel jonge journalisten aan, ze hebben vaak al op andere redacties gewerkt. Zo namen we in één keer vier man van Libération aan, bijvoorbeeld. We hoeven ze dus niet echt te trainen, alleen aan te moedigen. En er is geen tegenstelling tussen goede journalistiek en goed zakendoen bij ons.’
Angeli is het oneens met de populaire opvatting onder hoofdredacteuren dat het publiek niet meer over problemen wil lezen.
‘Die hoofdredacteuren willen geen risico meer nemen, en dus werken ze de verslaggevers die wel willen graven tegen. Buitenlandse politiek zou niet meer gelezen worden, maar Le Figaro en Le Monde publiceren het nog steeds en worden nog steeds gelezen. TV en radio in Frankrijk laten het wel helemaal liggen.’
Le Canard Enchainé focust vooral op Frankrijk.
‘We kunnen simpelweg niet alle onderwerpen doen. We doen Afrika als Frankrijk er een rol heeft of er een Franse ‘angle’ is. We houden onze blik met opzet nauw. Maar het is waar dat we niet genoeg over Europa publiceren, of over Zwitserland en Duitsland, onze buren. Mensen klagen erover en terecht. Maar we kunnen helaas niet alles doen.’
Wil je bijgepraat worden door collega’s over hun lokale onderzoeksverhalen? Wil je snel overheidsstukken kunnen vinden en doorzoeken? De verhalen liggen op straat, maar je moet ze wel vinden. Prominente sprekers geven een kijkje in hun keuken op dinsdagmiddag 21 mei in Alkmaar. De middag wordt georganiseerd door de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ).
