VVOJ Conferentie Onderzoeksjournalistiek 2006
workshop: Voetbal en Chinese Maffia
sprekers: Jan Hauspie (Sport/Voetbalmagazine), Chris Van den Abeele (VRT-Panorama)
moderator: Bas Haan (NCRV Netwerk)
verslag: Michaël Opgenhaffen
Wanneer Jan Hauspie begin 2005 via een ‘contact uit het milieu’ te horen krijgt dat een Chinees veel geld wil investeren in verschillende Belgische voetbalclubs, voelt hij onmiddellijk aan dat dit nieuws is. Zeker als hij dan nog eens hoort dat deze Chinees dit vooral doet om wedstrijden te beïnvloeden van ploegen en spelers die hij in zijn macht heeft.
Hij onderzoekt de getuigenissen van zijn informanten en beschrijft de zaak in een artikel in juli 2005 in Sport/voetbalmagazine. Dit artikel veroorzaakt echter geen schokgolf doorheen de Belgische voetbalwereld. Gebaseerd op dit artikel beginnen andere media echter de zaak verder uit te spitten. Weekblad Humo begint aan een wekenlange reportage, maar vooral Panorama wil deze zaak tot op het bot onderzoeken. Drie journalisten van Panorama vragen aan hun hoofdredactie of ze een maand aan dit onderzoek mogen werken en tot hun grote verbazing krijgen ze hiervoor toestemming.
Vanaf dat moment gaan ze op zoek naar de twee hoofdrolspelers van de gokfraude (de Chinees Ye en makelaar Alatta) en vooral naar beelden van het gokken in Azië zelf. De reportage werd een bom. Niet alleen toonden de journalisten met een verborgen camera aan dat Chinesen in donkere kelders op wedstrijden van Vlaamse ploegen aan het gokken waren (La Louvièle ipv La Louvière), maar bovendien vermeldde Panorama 14 namen van trainers en spelers die op z’n minst op de hoogte waren van de feiten. De dagen na deze reportage worden spelers en trainers door het gerecht aangehouden op verdenking van fraude.
In de discussie nadien kwamen enkele opvallende zaken naar boven:
-Chris Van den Abeele ziet ‘het namen noemen’ als een van de belangrijkste redenen waarom hun televisiereportage meer aandacht heeft gekregen in vergelijking met het oorspronkelijke artikel van Jan Hauspie. Ook de sterkte van het medium televisie (mét verborgen camera) en de media-hype die de reportage vooraf ging (‘Panorama gaat namen noemen!’) zou de belangstelling vergroot hebben.
-De reportage is een mooi voorbeeld van hoe verschillende media toch met elkaar kunnen samenwerken. Chris Van den Abeele heeft regelmatig contact gehad met Jan Hauspie en heeft zich volledig gebaseerd op het eerste artikel over de gokchinees.
-De journalisten van Panorama hebben alleen namen vernoemd die ze bevestigd kregen door drie verschillende bronnen. Op die manier zijn tientallen andere spelers niet genoemd waarvan de journalisten sterke vermoedens hebben dat ze ook betrokken zijn. De dagen en weken nadien hebben verschillende spelers die genoemd werden, klacht ingediend, zowel bij gerecht als bij journalistenbond. Dit hadden de journalisten wel verwacht, daarom ook dat ze zich op voorhand juridisch hadden ingedekt. Vanaf het moment van uitzending nam de VRT de juridische verantwoordelijkheid op zich om de autonomie van de journalisten te vrijwaren.
-Op de vraag waarom de reportage geen genoemde spelers aan het woord laat, vertelde Chris Van den Abeele nog een opmerkelijk verhaal: toen ze enkele dagen voor de reportage met de wederhoren startten, kwamen ze als eerste terecht bij een Belic, de keeper van Sint-Truiden. Die vertelde voor de camera dat hij het schandalig vond dat hij ging vernoemd worden. Hij zwoer bovendien op het hoofd van zijn kinderen nog nooit gegokt te hebben op voetbalwedstrijden. Heel overtuigend allemaal, tot het moment dat de camera wordt afgezet en hij begint te vertellen hoe men grof geld kan verdienen met gokken op voetbalwedstrijden en eigenlijk toegeeft wel op de hoogte te zijn en zelfs actief heeft meegedaan.
Op dat moment besloten de journalisten geen tijd meer te besteden aan wederhoren. De journalisten wisten bovendien dat het gerecht bezig was met een onderzoek naar deze feiten, en hun journalistieke eer verplichtte hen sneller te zijn dan de eerste gerechtelijke daden. Het is ook mede ook daarom dat er geen tijd meer gestoken is in hoor/wederhoor.
Later die avond kregen Jan Hauspie en Christian Vandenabeele (niet te verwarren met bovengenoemde Chris van den Abeele) van Sport/Voetbalmagazine de prijs voor beste tekstuele onderzoeksjournalist. Vooral de goede research, de helderheid van schrijven en de juiste conclusies van het (korte) artikel werden geprezen. Proficiat, Ye zal het hier niet mee eens zijn!
