Onderzoeksjournalist en VVOJ-directeur Margo Smit doet dagelijks verslag van de conferentie van de Investigative Reporters and Editors (IRE) in de Verenigde Staten. Bericht uit Baltimore, deel 2. ““De journalistiek is bezig met creatieve destructie.”
Tekst: Margo Smit
Baltimore, 12 juni – “Wat kunnen de kranten doen om te zorgen dat er nog onderzoeksjournalistiek op televisie blijft?” vraagt de man in de zaal aan de CNN-verslaggever. “Stay alive!” is het antwoord vanaf het podium. De zaal lacht en applaudisseert. Het is tien uur in Baltimore, op dag twee van de IRE-conferentie, en ik voel me nu écht aan de andere kant van de wereld. Op onze helft van de bol hoor je dezer dagen alleen maar de vraag of de publieke omroep niet eens wat noodlijdende kranten kan bijspringen. De Nederlandse minister van media laat het onderzoeken. Dus wie moet nu eigenlijk wie overeind helpen houden?
Het is verfrissend om twee uur later twee gerespecteerde heren op leeftijd te horen betogen dat het niet om het type medium gaat, maar om het type journalistiek. Het zijn Bob Woodward en Leonard Downie Jr, collega’s sinds Watergate bij The Washington Post, samen goed voor driekwart eeuw onderzoeksjournalistieke ervaring.
Vooral Downie Jr. Is uitgesproken: “De journalistiek is bezig met creatieve destructie. Het huidige businessmodel staat op overlijden. En omdat het vijftig jaar lang zo dominant is geweest, weten we niet meer hoe het verder moet. Maar de gouden jaren waarin nieuws betaald werd door adverteerders, in krant en op TV, zijn over. We moeten op zoek naar nieuwe modellen. Die zullen er komen, al zien we nu nog niet goed hoe. Behalve dat het web belangrijk is. Maar ook dat moet gevuld worden met goed uitgezochte verhalen. Die zullen niet verdwijnen.”
Woodward wijst op de plicht transparant te blijven in onze onderzoeksmethoden. Alleen zo raken lezers en kijkers niet teleurgesteld in ‘de media’ en ons werk. De zaal slikt het als godendrank. Toch blijft het een opmerkelijk statement voor iemand die ook zegt dat hij zijn boeken alleen kan maken op basis van anonieme bronnen.
Downie Jr. geeft aan waar het volgens hem naar toe gaat: “A nation of freelancers!” Maar dat is niet zonder gevaren. “De mediagiganten brokkelen af, de toekomst is aan de kleine initiatieven. Gefaciliteerd door universiteiten, NGO’s, fondsen en kopers van nieuws. Maar die freelancers zijn wel kwetsbaar: wie betaalt hen voldoende om van te leven? Wie zorgt voor juridische bijstand? En van wie krijgen ze kritische feedback en goede nieuwe ideeën?”
Het lijkt wel een pleidooi voor organisaties als IRE en VVOJ. Dat hadden we nou ook weer niet van de heren verwacht…
Quote van de dag
“Ook het achterlaten van een bericht op een antwoordapparaat is een kunst. Ik heb wel eens gezegd: Ik ben nu vier maanden aan het researchen, en uw naam wordt steeds genoemd. U bent vast benieuwd wat anderen over u zeggen.” (Walt Bogdanich, The New York Times, in een workshop over het regelen van een interview met een onwillige bron.)
Tip van de dag
Wees lief voor je documentalist, als je die nog hebt bij krant of radio en tv. Want als die maar enigszins lijkt op Margot Williams van The New York Times, dan krijg je zelfs van een gevangene op Guantanamo Bay de complete doopceel, inclusief de vijf schrijfwijzen van zijn Arabische naam. Heb je geen documentalist? Dan krijg je hierbij van Williams een prachtige lijst met adressen om op het web de achtergronden van personen en bedrijven te vinden (niet alleen voor de USA!).
