Kenniscentrum, Nieuws, Woo

Ombudsman: Justitie schendt recht vrije nieuwsgaring

Het Nederlandse ministerie van Justitie heeft het recht op vrije nieuwsgaring geschonden. Dit stelt de Nationale Ombudsman, dr. A.F.M. Brenninkmeijer, in haar onderzoeksrapport van 5 augustus 2008.

Brenninkmeijer onderzocht de klacht van Jos Slats, onderzoeksjournalist van het Nederlandse programma KRO Reporter, over het overschrijden van de wettelijke beslistermijn van de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB).

Het betreffende WOB-verzoek van Slats was op 13 december 2006 bij Justitie ingediend. Slats vroeg het ministerie om inzage in een groot aantal stukken over de terroristenafdeling van de penitentiaire inrichting in Vught.

Maar van de wettelijke beslistermijnen trok het ministerie zich, aldus Slats, niets aan.

Pas op 31 januari 2007 volgde een inhoudelijk antwoord, waarop Slats een bezwaarschrift indiende. Ook toen bleef de procedure stoperig langzaam verlopen. Slechts nadat de journalist naar de Nationale Ombudsman was gestapt, en deze zich er direct mee had bemoeid, kwam er begin oktober 2007, maanden na de officiële termijn waarbinnen WOB-verzoeken moeten worden afgehandeld, een beslissing.

In zijn rapport van 5 augustus stelt Ombudsman Brenninkmeijer dat de eerste vertraging in het antwoord op het WOB-verzoek nog acceptabel is. Hij verwijst daarbij naar het feit dat het WOB-verzoek weinig gespecificeerd was en daardoor betrekking had op een zeer groot aantal documententen.

Wel merkt Brenninkmeijer op dat deze problematiek niet op zichzelf staat: hij erkent dat journalisten in sommige gevallen, zoals dat van Slats, vanwege de aard van het thema gedwongen zijn om zeer algemene verzoeken te doen die daardoor automatisch betrekking hebben op een groot aantal documenten. Brenninkmeijer spreekt dan ook van een ‘structureel probleem’ bij gecompliceerde WOB-verzoeken ten aanzien van de wettelijke beslistermijn, en dringt, in het belang van het recht op de vrije nieuwsgaring, aan op extra aandacht hiervoor door de wetgever.

Dat de bezwaarprocedure vervolgens ook weer heel langzaam wordt afgehandeld, vindt de Ombudsman echter ‘volstrekt onaanvaardbaar’.

‘Gelet op het grote belang van adequate informatievoorziening aan journalisten en de media is met deze traagheid de vrijheid van nieuwsgaring in het gedrang gekomen.’

Voor zover bekend is Slats de eerste Nederlandse journalist die met een WOB-klacht naar de ombudsman is gestapt.

‘Ik had een aantal WOB-zaken lopen bij verschillende departementen en ik ergerde me zo ontzettend,’ aldus Slats op de website van KRO Reporter zelf.

‘Je kunt wel zeggen dat in 90 procent van de gevallen de termijnen niet worden nageleefd. En dat terwijl ik zeker weet dat als ik ergens één dag te laat ben, ik direct niet-ontvankelijk word verklaard.’

Zie ook het artikel van OnJo over deze zaak.

Gerelateerde artikelen

Na het succes van de afgelopen regiobijeenkomsten keert de VVOJ in 2025 terug met drie inspirerende middagen voor regionale en lokale onderzoeksjournalisten! Een unieke kans om je journalistieke vaardigheden te verdiepen en je netwerk uit te breiden.

conferentie-1x

De onderzoeksjournalistiek bloeit, dat bleek wel tijdens de wederom uitverkochte VVOJ Conferentie 2024. Maar liefst 500 deelnemers waren vrijdag 15 en zaterdag 16 november bijeen in de prachtige locatie De Doelen in Rotterdam. Bijna twee keer zoveel als een paar jaar geleden.

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk