VVOJ Conferentie 2003
Titel: De royale ruimte tussen Maartje en Story
Workshop: Laat de majesteit de leugen regeren?
Sprekers: Thieu Vaessen (HP/De Tijd) en Mario Danneels (freelance)
Voorzitter: Margo Smit (KRO Reporter)
Datum en tijd: Zaterdag 8 november 2003, 14.15 uur
Verslaggever: Margo Smit
Ten overstaan van een select (10 man/vrouw), doch zeer geïnteresseerd gezelschap verhaalde Vaessen (HP/De Tijd) over de totstandkoming van zijn HP-artikelenserie (en later boek) ‘Oranjebitter’. Het werd zijn werkgever als het ware ‘in de schoot geworpen’ omdat HP/De Tijd zelf door het koninklijk paar Margarita en Edwin De Roy van Zuydewijn werd benaderd, waarna hem (“waarschijnlijk omdat ik een enigszins saaie man ben die niet zo snel in de kroeg zijn mond voorbij zou praten”) werd gevraagd de serie te schrijven.
Vaessen beschreef dat er dagenlang gesproken is met het paar, dat alles op banden is gezet die hij zelf heeft uitgetikt (“anders krijg je transcriptiefouten”). Hij maakte daarna een chronologie van de gebeurtenissen (“daaraan kon ik soms zien dat herinneringen niet of maar half klopten, het gaf structuur en een logische vertellijn”). “Het moeilijkste was te weten te komen of ze iets achter hielden, die angst is constant gebleven. We hebben als hoor- en wederhoor voor publicatie een uitgebreide fax met vragen naar het Koninklijk Huis gestuurd. Dat leverde uiteindelijk de reactie op dat men ‘uit liefde voor Margarita’ verder geen mededelingen deed.”
Voor publicatie is het hele verhaal tevens voorgelegd aan de huisadvocaat en een advocaat van buitenaf. Dat heeft nog een enkele wijziging opgeleverd (zie daarvoor het boekje ‘Oranjebitter’).
Vervolgens vertelde Danneels (freelance, De Standaard) de ontstaansgeschiedenis van zijn boek ‘Paola. Van ‘la dolce vita’ tot koningin’, het allereerste boek over de Belgische koningin ooit. Danneels vroeg zich af hoe het toch kon dat Paola, de Diana van haar tijd, tot ‘zo’n kleurloze muis’ was geworden. Hij had geen rechtstreeks contact met het Koninklijk Huis, maar sprak met tientallen royalty-watchers, politici, (ex)-medewerkers. Hij onthulde dat Koning Albert II een buitenechtelijk kind had. “Het heeft in Vlaanderen geen vervolgstukken opgeleverd, maar in Wallonië wel. Daar werd gediscussieerd over het recht van de koning op privacy, en werd mijn boek afgedaan als een Vlaams complot om het enige dat België samenbindt, kapot te maken!”
De discussie tussen de twee sprekers en de toehoorders richtte zich op hoe nu gebruik te maken van het terrein dat braak ligt tussen Maartje (‘de volgzame’) en de Story (‘de roddel’)? Door je wellicht vooral op staatsrechtelijke implicaties te richten. Het is immers, zoals een van de deelnemers aan de discussie stelde, “het enige staatsorgaan waaraan je geen rechtstreekse vragen kan stellen”, en dat zorgt voor jeukende handen! Danneels tipte dat in België het archief van het Koninklijk Huis relatief eenvoudig toegankelijk is: hij kreeg toegang na een eenvoudig verzoek daartoe.
Beide sprekers vinden het lastig om directe tips te geven naar aanleiding van hun werkwijze. Het gaat – zoals met alle goede journalistiek – om het hebben/krijgen van de bronnen. Die zijn schaars, en doorgaans uit de 2e of 3e hand. Wel menen ze dat naarmate een zaak ouder is, het makkelijker is om door te dringen. Ook denkt Vaessen dat het in Nederland makkelijker lijkt te zijn over de ‘koude kant’ van het koningshuis te publiceren: aangetrouwd maakt de tongen losser, bevestigden ook andere deelnemers aan de discussie.
Verder was er de positie van beide journalisten: beiden geen royalty-verslaggever, beiden een relatieve buitenstaander. Het is wellicht instrumenteel geweest in hun mogelijkheden tot onthullingen te komen. Danneels: “Royalty-verslaggevers moeten er immers van leven. Het soort verstandhouding tussen pers en hof in België is dat de royalty-pers niet over Alberts buitenechtelijke dochter schreef, en dan mocht men in ruil daarvoor af en toe op de koffie.”
Danneels heeft nog de rare positie gehad dat-ie uitzonderlijk jong was toen-ie het boek schreef, 18 jaar oud: “Ik heb veel mensen gesproken, waaronder de privé-priester van de koningin. Die mensen dachten: die jongen schrijft er misschien een scriptie over!”
