Conferentie, Kenniscentrum

VVOJ2003: Het journalistieke boek

VVOJ Conferentie 2003
Titel: Boeken, belabberde beloning voor veel inspirerend werk
Workshop: Het journalistieke boek
Sprekers: Jutta Chorus (freelance) en Aart de Zitter (freelance)
Voorzitter: Yvonne van de Meent (freelance)
Datum en tijd: Vrijdag 7 november 2003, 14.15 uur
Verslaggever: Jan Braakman

Wie een journalistiek boek wil schrijven moet zich twee dingen realiseren: het kost meer tijd dan je denkt; en je verdient er geen droog brood mee.

Jutta Chorus (freelance) volgde voor NRC Handelsblad de opkomst (en ondergang) van Leefbaar Nederland en de LPF. Zij werd aanvankelijk benaderd door een uitgever om een pamflettistisch boek te maken tegen voorman Pim Fortuyn van eerst Leefbaar Nederland en later Lijst Pim Fortuyn.
Op dat idee ging ze niet in. Maar haar werd allengs duidelijk dat het idee van een boek zo gek nog niet was. Samen met Menno de Galan (Nova) ging ze aan de slag. Beiden observerend en rapporterend, maar uiteindelijk schreef Jutta Chorus het manuscript.
Chorus maakte zich daarvoor vrij . Ze maakte de afspraak met NRC Handelsblad dat haar medewerkerscontract werd voortgezet, gedurende de periode waarin ze het boek schreef.
Een aantal (potentiële) bronnen bleef ze benaderen, ook al leken ze aanvankelijk niet bereid mee te werken. Door goed te observeren en te analyseren, maakte ze een inschatting van de bereidheid van bepaalde bronnen om op zeker moment toch te praten. Mensen die een (belangrijke) rol hadden gespeeld bij de oprichting van de LPF, maar vervolgens min of meer buiten de deur werden gezet, wilden daarover graag vertellen. Anderen wilden na verloop van tijd maar al te graag duidelijk maken hoeveel ze (in geld) hadden bijgedragen aan de partij.
Een belangrijke bron – Kai van der Linde – was aanvankelijk onwillig, maar bleek uiteindelijk bereid heel veel documenten en dagboekaantekeningen beschikbaar te stellen – die het verhaal dat ze al had, goed inkleurden.
Aart de Zitter (freelance) schreef (onder meer) een boek over te snel groeiende en vervolgens imploderende bedrijven. Hij begon met een vooropgezet plan. Las zich eerst grondig in met het doel zich onder andere de basiskennis van de economische achtergronden eigen te maken. Vervolgens voerde hij enkele tientallen gesprekken met deskundigen over de gehele wereld.
Hij werkte de interviews uit nadat de essentie ervan was komen bovendrijven (na een dag of twee). Vervolgens verwerkte hij zijn informatie in een vooropgezet hoofdstukkenplan, dat mede was bepaald door de omvang van het boek (240 pagina’s).

Journalistieke fondsen. Beide auteurs hebben gebruik gemaakt van journalistieke fondsen om hun werk te bekostigen. Voordeel daarvan is, zegt Aart de Zitter, dat je tijd koopt die je de gelegenheid biedt onderzoek te doen.
Zowel de Nederlandse als de Vlaamse journalistieke fondsen kennen een deel dat in de vorm van onkosten en een deel dat in de vorm van honorarium wordt uitgekeerd. Het honorarium is in Nederland belast, in België niet.
De royalties van het boek (vaak 10 procent van de verkoopprijs) komen voor het eerste deel van de oplage terecht bij het journalistieke fonds. Pas als het fonds 75 procent van het honorarium heeft terug gekregen, krijgt de schrijver zelf de royalties.
Het is mogelijk om voor hetzelfde project zowel in België als in Nederland een beroep te doen op het journalistieke fonds.

Gerelateerde artikelen

conferentie-1x

Claimen en framen, dat was het thema van de conferentie 2023. Wie claimt en framet stuurt de dialoog, zet thema’s op scherp en maakt andere geluiden vaak monddood. Hoe gaan we hier als onderzoeksjournalisten mee om? Hoe bewegen we ons in een wereld van wantrouwen? Daarover ging het onder meer tijdens twee succesvolle en verrijkende conferentiedagen op vrijdag 17 en zaterdag 18 november 2023 in Gent.

conferentie-1x

Eind 2013 ontvangt de gemeenteraad van Birmingham, Engeland – een merkwaardige anonieme brief waarin melding wordt gemaakt van een complot van Islamisten om openbare scholen in een achterstandswijk over te nemen. Het geheime plan had de codenaam Operation Trojan Horse. De brief wordt intern snel ontmaskerd als nep, maar veroorzaakt toch landelijke paniek als die in maart 2014 lekt naar de pers. Anekdotes over leerkrachten die Salafistische gedachten in de hoofden van hun leerlingen pompen en hun vrouwelijke collega’s discrimineren, buitelen over elkaar heen in de media.

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk