Kenniscentrum

Veertig jaar na Watergate

De onderzoeksploeg van Dagblad van het Noorden bestaat nu een jaar. Toen we begonnen hebben we van de hoofdredactie twee jaar gekregen om ons te bewijzen. Inmiddels zijn er vier verslaggevers van de regionale krant voor vrijgemaakt. Heeft onderzoeksverslaggeving bij onze krant bestaansrecht? Chef nieuwsdienst Jan Rozendaal doet op deze plek tweewekelijks verslag van de ontwikkelingen. Hij hoopt op actieve lezers, die willen meedenken.

door Jan Rozendaal

Het begon in de nacht van 17 juni 1972 met een knullige inbraak van vijf keurige mensen in het Watergate-gebouw, hoog boven de Potomac-rivier, aan de rand van Washington.

Zo begint Henk Blanken zijn verhaal over veertig jaar onderzoeksjournalistiek, zaterdag 16 juni gepubliceerd in Dagblad van het Noorden. Hoe het afliep, weten we allemaal: twee jaar later moest Richard Nixon, president van de Verenigde Staten, aftreden. Dankzij het werk van Washington Post-verslaggevers Bob Woodward en Carl Bernstein. Door de meeste journalisten wordt dit gezien als het begin van de onderzoeksjournalistiek.

Leonard Downie jr, professor journalistiek en maar liefst 44 jaar verbonden geweest aan de Washington Post, waarschuwde afgelopen week in zijn krant voor de toekomst van onderzoeksjournalistiek.

‘Intensief bronnenonderzoek is een last geworden voor de gekrompen krantenredacties, die worstelen om zichzelf opnieuw uit te vinden om te overleven.

Jeroen Smit van onder meer boeken over Ahold en ABN Amro en nu hoogleraar journalistiek in Groningen, zegt in Dagblad van het Noorden dat ‘onderzoeksjournalistiek voor kranten belangrijker is dan ooit’.

En dan gaat het volgens hem niet alleen om ‘die ene krakende scoop’, maar ook om een grondig profiel van een politicus of een tot in de kleinste details uitgewerkte reconstructie. Ja, Smit leest Dagblad van het Noorden: profiel burgemeester Rehwinkel en reconstructies van de bouw van de kolencentrale in de Eemshaven en de hulpverlening rond het hoge water eerder dit jaar.

Maar belangrijker is natuurlijk dat zijn woorden een stimulans zijn voor alle kranten(hoofd)redacties.

‘Aan nieuws dat journalisten zelf in gang zetten door iets uit te zoeken zal steeds meer behoefte zijn omdat de wereld complexer wordt en om duiding vraagt. Wat moet ik hier nou van vinden? Hoe ziet het echt met de kosten in de zorg?’

Kranten moeten daar radicaler voor kiezen, vindt de hoogleraar:

‘Kranten kunnen een stuk dunner. Ze hoeven niet meer alles te hebben. En kunnen zo denkcapaciteit vrijmaken om dingen uit te zoeken en verhalen te vertellen.’

Verhalen die je raken en dan, stelt Smit, ‘dan teken je de acceptgiro weer als die straks binnenkomt’.

Blanken heeft een canon van de onderzoeksjournalistiek bij het interview gevoegd. De beste, meest onthullende verhalen die de afgelopen veertig jaar in Nederland zijn geschreven. Met een noordelijke blik, dat mag duidelijk zijn voor Dagblad van het Noorden.

En die verhalen kennen we allemaal nog: Lockheed-affaire (1976, Het Vrije Volk), Het Nollen-syndicaat (1978, Vrij Nederland), De GKB-affaire (1991, Nieuwsblad van het Noorden), IRT-affaire (1994, Het Parool), Dossier schoolprestaties (1997, Trouw), De pont van kwart over zeven (1981, Vrij Nederland), De Emmer bestuurscrisis (1995, Nieuwsblad van het Noorden), De bouwfraude (2001, Zembla), De Prooi (2009, Jeroen Smit).

En ondertussen bij de Washington Post? Downie jr stelt aan het slot van zijn betoog vast dat die ‘kleine teams en budgetten van nu hem herinneren aan de collega’s die vier decennia geleden achter Watergate aan joegen’.

Kortom: hoe dan ook zullen wij, journalisten, verslaggevers, de verhalen moeten opdiepen en vertellen. Dat wordt niet anders.

Jan Rozendaal verwelkomt reacties op zijn verhaal. Reageren kan onderaan elk verslag, mits je ingelogd bent.

Bekijk ook de speciale Watergate-pagina die de Washington Post heeft ingericht ter gelegenheid van het veertigste jubileum van het schandaal.

Je kunt Jan Rozendaal ook volgen op LinkedIn en Twitter, of persoonlijk mailen.

Lees de eerdere afleveringen in deze serie hier.

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk